Zdjęcie generała Franciszka Latinika i jego naramienniki eksponowane w cieszyńskim muzeum. Fot. Krzysztof Neścior, Muzeum 4 PSP w Cieszynie
Naramienniki generalskie Franciszka Latinika, dowódcy polskiej obrony podczas czechosłowackiej agresji w 1919 roku, trafiły do zbiorów muzeum 4. Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie – podał w czwartek (23 stycznia) PAP właściciel placówki Krzysztof Neścior.
23 stycznia przypadła 106. rocznica czechosłowackiej napaści na Polskę.
„W naszych zbiorach będzie można obejrzeć bezcenny eksponat związany z dramatycznymi dniami obrony Śląska Cieszyńskiego przed inwazją wojsk czeskich: pamiątkowe naramienniki generalskie dowódcy obrony - gen. Franciszka Latinika. Zostały my uroczyście przekazane w dowód wdzięczności za wspólną służbę przez oficerów sztabu Frontu Śląskiego” – powiedział PAP Neścior.
Jak dodał, eksponat został przekazany muzeum przez wnuka generała.
Na przełomie 1918 i 1919 roku, mimo stosunkowo poprawnych kontaktów polsko-czeskich, trwało tworzenie polskich oddziałów wojskowych. Dowództwo nad nimi objął służący w armii austro-węgierskiej płk Franciszek Latinik. Na Śląsk Cieszyński został skierowany 17 listopada decyzją Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. Do początku stycznia miał pod swoimi rozkazami około tysiąca żołnierzy i oficerów. Pewną siłę stanowili również członkowie Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego.
23 stycznia 1919 roku wojska czechosłowackie pogwałciły tymczasowe rozgraniczenie, dążąc do zbrojnego opanowania całego Śląska Cieszyńskiego. W końcu stycznia najcięższe walki toczyły się pod Skoczowem. W Stonawie doszło do zbrodni wojennej – żołnierze czechosłowaccy zamordowali polskich jeńców. W trakcie działań wojennych zabitych zostało także kilkudziesięciu polskich cywilów, między innymi działaczy narodowych.
3 lutego pod naciskiem mocarstw ententy oraz trudnej sytuacji na froncie polsko-ukraińskim doszło do nowego tymczasowego rozgraniczenia na Śląsku Cieszyńskim. Po stronie czeskiej pozostały zagarnięte części powiatu cieszyńskiego i frysztackiego. W zamian za przyjęcie tych ustaleń Czechosłowacja zobowiązała się do tranzytu uzbrojenia dla Polski. Praga nie wywiązała się z tych zobowiązań w trakcie wojny polsko-bolszewickiej. Umowa została fatalnie przyjęta przez polską władzę lokalną - Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego. Stosunki pomiędzy rządem w Warszawie a Radą były od tego momentu bardzo chłodne.
W lipcu 1920 roku na konferencji w Spa, podczas krytycznej sytuacji w wojnie z bolszewicką Rosją, Polska zmuszona była się zgodzić, by podziału Śląska Cieszyńskiego dokonały mocarstwa zachodnie bez przeprowadzania zapowiadanego wcześniej plebiscytu. Rada Ambasadorów 28 lipca 1920 roku przyznała Zaolzie Czechosłowacji, uwzględniając jej interesy i nie licząc się z korzystnymi dla Polski kryteriami narodowościowymi.
Franciszek Latinik urodził się 17 lipca 1864 roku w Tarnowie. Przed odzyskaniem niepodległości był oficerem w armii austro-węgierskiej. Walczył w I wojnie. W 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Płk Latinik w czasie wojny z Czechosłowacją dowodził polską obroną, która powstrzymała agresorów. Podczas wojny z bolszewikami był dowódcą 1 frontu, który walczył na przedpolach Warszawy. Był też wojskowym gubernatorem Warszawy. Jesienią 1920 roku został mianowany generałem dywizji. Przeszedł w stan spoczynku w 1925 roku po konflikcie z piłsudczykami. Zmarł 29 sierpnia 1949 roku w Krakowie.
Front Śląski był związkiem operacyjnym Wojska Polskiego. (PAP)
szf/ szuk/ aszw/
