Nikifor w Domu aukcyjnym DESA Unicum (w 2020 r.), fot. PAP/W. Olkuśnik
Krajobrazy krynickie Nikifora a także pejzaże warszawskie Edwarda Dwurnika znalazły się m.in. na wystawie „Naiwni i współcześni. Źródła-relacje-konteksty” w Salonie DESA Unicum.
Nurt malarstwa naiwnego nieodmiennie łączy się z nazwiskiem, życiem i twórczością Nikifora Krynickiego, człowieka skromnego, ubogiego egzystującego na „pograniczu świata realnego i świata wyobraźni”.
"Nikifor malarz, Nikifor artysta"
Epifaniusz Drowniak, bo tak brzmi właściwe nazwisko Nikifora zwanego Krynickim, urodził się w 1895 r. w Krynicy–Zdrój, tam też zmarł w 1968 r. Był Łemkiem. Nazwisko Krynicki zostało urzędowo potwierdzone w roku 1963 r., wtedy też od władz miasta twórca otrzymał mieszkanie. Wcześniej, w roku 1949 przy okazji pierwszej indywidualnej wystawy artysty w warszawskim salonie SARP-u przedstawiono go jako Jana Nikifora.
Artysta–amator, samouk jest zaliczany do grona najwybitniejszych na świecie malarzy, tzw. naiwnych prymitywistów.
Miejscem urodzenia, przebywania i twórczości do końca życia Nikifora była Krynica; to na jej ulicach, w parkach, na tarasach pensjonatów, na murkach ulicznych tworzył swoje prace. Najchętniej przysiadał na ławce przy deptaku w centrum krynickiego uzdrowiska, które było jego swoistą pracownią.
I właśnie krajobrazy krynickie były dla Nikifora szczególnie bliskim tematem. Niewielkich rozmiarów prace, bliskie kartkom zeszytowym, były ulubionym formatem Nikifora. Najchętniej malował akwarelą, czasami łączył ją z temperą bądź farbą olejną. W ostatnich latach życia tworzył również kredkami.
„Format nie stanowił dla niego ograniczeń do podejmowania „monumentalnych” tematów – często stosował centralną kompozycję, z wyrazistą frontalną ekspozycją wzdłuż osi symetrii pionowej figury ludzkiej wpisanej w prostokąt, budowli lub szczytów górskich” – można przeczytać w katalogu wystawy.
Prace o delikatnej kolorystyce, subtelnych, ale bogatych odcieniach nasycały obrazy i rysunki Nikifora nastrojem nostalgii. Na wystawie znalazły się m.in. takie prace Nikifora, jak „Pejzaż z architekturą drewnianą” z lat 40. XX w.; „Krynicka willa” z lat 50.; „Matka Boska” i „Jezus”.
Pełne urody są też prezentowana na wystawie prace Marii Korsak. Artystka przyjechała z mężem do Warszawy jako repatriantka ze Wschodu. W 1960 w Miami miała miejsce jej pierwsza wystawa indywidualna. Artystka w swoich pracach chętnie powracała do krajobrazów zapamiętanych z dzieciństwa, z okolic Nowogródka. To pogodne obrazy, nie ma tu melancholii ani smutku za utraconym światem dzieciństwa. Jest za to „pochwała” przyrody: ulubione motywy w malarstwie Korsak to wijące się rzeki, drzewa i krzewy obsypane kwiatami, ogrody. Sposób malowania kwiatów w formie barwnych kul jest charakterystyczny dla stylu Korsak. Na wystawie obejrzeć można „Ukwiecony krajobraz z domami”, „Krajobraz wiejski” i „Nad jeziorem”.
Jan Płaskociński, którego obrazy nalazły się na ekspozycji, był twórcą dzieł zaliczanych do nurtu naiwnego oraz aktywnym działaczem społecznym. Malował już od dzieciństwa i był samoukiem-amatorem. Jego prace powstawały głównie w technice olejnej. Podczas II wojny światowej Płaskociński służył jako żołnierz Batalionów Chłopskich w lubelskiem. W październiku 1973 jego prace zostały zaprezentowane na wystawie „I naifs delia Polonia” w galerii La Feluca w Rzymie. W 1994 r. dzieła wystawiono w Galerii Pro Arte Georgesa Kaspera w Szwajcarii.
Na początku swojej twórczości Płaskociński często przedstawiał motywy dziewcząt, jak na przykład w pracy „Koszykarki” z 1959. Późniejsze dzieła malarskie Płaskocińskiego ukazywały tajemnicze postacie, wymyślne rośliny, stylizowane zwierzęta oraz ogrody odwołujące się do wyobrażenia raju.
Na wystawie znalazły się m.in. prace „Tygrys i lew” z roku 1968 oraz „Para lwów” z 1977 r. Prace artysty stały się materiałem do krótkometrażowego filmu animowanego Jana Lenicy i Waleriana Borowczyka pt. „Nagrodzone uczucie”.
Oryginalne jest, dokonane przez koordynatorki wystawy i późniejszej aukcji Olgę Winiarczyk i Anną Rożniecką, zestawienie dzieł nurtu malarstwa naiwnego z twórcą na wskroś współczesnym, z Edwardem Dwurnikiem i jego słynnym obrazem „Mamuty z Fundacji Foksal” z roku 2014.
Na wystawie prezentowanych jest 76 dzieł, które znajdą się na aukcji. „Naiwni i współcześni. Źródła-relacje-konteksty”. Wystawa i aukcja w Salonie DESA Unicum. (Aukcja 11 czerwca o godz. 19.). (PAP)
Autorka: Anna Bernat
abe/ dki/
