Sztandar pułku został ufundowany w 1924 roku przez społeczeństwo powiatu cieszyńskiego. Fot. Muzeum 4. Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie
Płat sztandaru 4. Pułku Strzelców Podhalańskich odnaleziono w piątek (2 maja) pod Tomaszowem Lubelskim, w rejonie ostatnich walk jednostki z Cieszyna we wrześniu 1939 roku – dowiedziała się PAP od Krzysztofa Neściora, właściciela cieszyńskiego muzeum 4. PSP.
„Przed chwilą (…) odkryto płat sztandaru 4. Pułku Strzelców Podhalańskich. Dokonali tego Maciej Podgórski, właściciel Muzeum 3. Dywizji Legionów w Zamościu, wraz z Piotrem Szymalą. Zachował się w bardzo dobrym stanie. Nie odnaleziono jeszcze głowicy z orłem. W dniu Święta Flagi Polskiej nie mogliśmy spodziewać się piękniejszego i bardziej symbolicznego wydarzenia” – powiedział Krzysztof Neścior.
Jak dodał, w czwartek w tym samym miejscu odkryte zostały w resztkach tornistra także proporzec mistrzowski 21. Dywizji Piechoty Górskiej oraz szarfy ze sztandaru pułkowego.
„Wkrótce poinformujemy o szczegółach tego historycznego zdarzenia” – zapowiedział Neścior.
Muzealnik powiedział, że sztandar i proporzec zostały ukryte prawdopodobnie w nocy z 20 na 21 września 1939 roku przez grupę żołnierzy pułku na czele z kpt. Władysławem Kronholdem. „Miejsce odnalezienia pokrywa się z ich relacją. W latach 60. żołnierze pułku podjęli próbę odnalezienia sztandaru, ale nawet uczestniczący w tym nie mogli znaleźć miejsca. Obecnie znalezisko zostało przekazane do Muzeum Regionalnego w Tomaszowie Lubelskim i ma trafić do konserwacji w Muzeum Wojska Polskiego” – oznajmił.
Sztandar pułku został ufundowany w 1924 roku przez społeczeństwo powiatu cieszyńskiego.
Krzysztof Neścior dodał, że proporzec był co roku wręczany pułkom 21. DPG za najlepsze osiągnięcia w szkoleniu strzeleckim. „Po raz ostatni został wręczony w 1938 roku 4. PSP z Cieszyna. W trakcie defilad i uroczystości był noszony zaraz za sztandarem pułku. W 1939 roku był przechowywany wraz ze sztandarem, a w trakcie działań wojennych w samochodzie - sztabie pod osobistą opieką płatnika kpt. Kronholda” - wyjaśnił.
Szarfy były nieodłączną częścią sztandaru wraz z drzewcem i orłem. Posiadały napis: „Ziemia Cieszyńska” na jednej i „4 P. Strzel. Podhal.” na drugiej.
4. PSP wywodził się z oddziałów, które formowane były u schyłku I wojny we Włoszech i Francji. Powstał wówczas między innymi 19. Pułk Strzelców Polskich, który po przybyciu do Polski przemianowany został na 19. Pułk Strzelców Pieszych. 1 września 1919 roku oddział zmienił nazwę na 143. Pułk Strzelców Kresowych, a 1 marca 1920 roku na 4. Pułk Strzelców Podhalańskich. Żołnierze walczyli w wojnie polsko-ukraińskiej, a także w polsko-bolszewickiej. Dowódcą był płk Mieczysław Boruta-Spiechowicz. Od listopada 1920 roku jednostka stacjonowała w Cieszynie. We wrześniu 1939 r. dowodził nią ppłk Bronisław Warzybok.
W wojnie obronnej 1939 roku żołnierze walczyli w składzie 21. Dywizji Piechoty Górskiej w rejonie Cieszyna i Bielska, a następnie Kalwarii Zebrzydowskiej oraz Bochni. Dotarli aż nad San. W połowie września pułk walczył pod Duchowem oraz w rejonie Dzikowa Nowego. Został wówczas częściowo rozbity. Przestał istnieć 16 września. Część żołnierzy dostała się do niewoli lub weszła w skład innych oddziałów. 22 września 1939 roku blisko stu żołnierzy zostało spalonych żywcem we wsi Urycz przez Niemców oraz ukraińskich nacjonalistów. (PAP)
szf/ lm/
