Warszawa, 09.11.2023. Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk (C) podczas uroczystości upamiętniającej Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Fot. PAP/A. Lange
Jako działacze Wolnych Związków Zawodowych przywróciliście Polakom wiarę w to, że mogą i muszą być wolni – powiedział szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, odznaczając działaczy Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża z okazji 45. rocznicy ich powstania.
W czwartek odbyła się w Warszawie konferencja związana z 45. rocznicą powstania Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Poprzedziła ją msza św. w X Pawilonie więzienia mokotowskiego (ul. Rakowiecka 37), gdzie obecnie znajduje się Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL.
"Wolne związki zawodowe pełniły podobna rolę w polskim społeczeństwie w latach 70., jak pokolenie środowiska politycznego skupionego wokół Józefa Piłsudskiego" – ocenił szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych minister Jan Józef Kasprzyk podczas konferencji.
"Państwo wiedzą najlepiej, w jak trudnej sytuacji przyszło wam działać. Z jednej strony był opresyjny system komunistyczny, z drugiej świadomość, że trzeba obudzić nieco uśpione społeczeństwo, które po kolejnych zrywach wolnościowych - żołnierzach niezłomnych, 1956 roku, 1968, 1970 i 1976 roku – zaczęło zachowywać się tak, jak rodacy po powstaniu styczniowym, uznając, że tu się już nic nad Wisłą nie zmieni" – zwrócił się do gości konferencji, działaczy Wolnych Związków Zawodowych na Wybrzeżu.
"Jako działacze Wolnych Związków Zawodowych, przywróciliście Polakom wiarę w to, że mogą i muszą być wolni. Bo człowiek rodzi się i umiera wolnym" – dodał Kasprzyk.
Podczas konferencji, medalami "Stulecia Odzyskania Niepodległości", przyznanymi przez prezydenta Andrzeja Dudę, odznaczono czterech działaczy Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża: Tomasza Chachułę, Krzysztofa Koziestańskiego, Kazimierza Ossowskiego i Pawła Skupińskiego.
Szef UdSKiOR odznaczył medalami "Pro Patria" działaczy opozycji antykomunistycznej: Janusza Brzozowskiego, Andrzeja Bulca (pośmiertnie), Józefa Drogonia, Andrzeja Gwiazdę, Różę Janc-Brzozowską, Mieczysława Klamrowskiego, Wiesława Karola Krementowskiego, Ewę Kubasiewicz-Houée, Piotra Maliszewskiego, Antoniego Mężydło, Mariusza Muskata, Ludwika Prądzyńskiego, Andrzeja Runowskiego, Janusza Satora, Mirosława Walukiewicza, Błażeja Wyszkowskiego, Krzysztofa Wyszkowskiego i Lecha Zborowskiego.
Komitet Założycielski WZZ Wybrzeża został powołany 29 kwietnia 1978 r. w Gdańsku przez Andrzeja Gwiazdę, Krzysztofa Wyszkowskiego i Antoniego Sokołowskiego. Impulsem do jego powstania były Wolne Związki Zawodowe Górnego Śląska założone w Katowicach. Podobnie jak komitet WZZ na Śląsku WZZ Wybrzeża powoływały się w swoich odezwach na prawo obowiązujące w PRL, którego zapisy zezwalały na zrzeszanie się pracowników. "Nasza działalność jest legalna i zgodna z prawem. Każdy człowiek ma naturalne prawo do obrony, do sprawiedliwości i do godnego życia – gwarantuje nam to Konstytucja PRL oraz międzynarodowe konwencje i umowy dotyczące praw ludzkich i obywatelskich" – podkreślano na łamach "Robotnika Wybrzeża" z sierpnia 1978 r. W październiku 1979 r. podobna organizacja powstała na Pomorzu Zachodnim.
Jak wskazują historycy, działalność komitetów WZZ, zwłaszcza dobrze rozwiniętej i zorganizowanej struktury gdańskiej, miało ogromne znaczenie dla przebiegu procesu tworzenia w 1980 r. niezależnego związku zawodowego i wielkiego ruchu społecznego jakim była "Solidarność".(PAP)
Autor: Tomasz Szczerbicki
szt/ pat/
