Uroczystość odsłonięcia po renowacji Pomnika Powstańca Śląskiego na placu Powstańców Śląskich w Chorzowie. Fot. PAP/Art Service
Pomnik Powstańca Śląskiego, zniszczony w czasie II wojny światowej i dwukrotnie później odsłaniany, po renowacji ponownie stanął na Placu Powstańców Śląskich w Chorzowie. Monument upamiętnia walkę o przynależność Górnego Śląska do Polski w pierwszych dekadach XX wieku.
Zadanie objęło kompleksowy remont i konserwację monumentu oraz działania o charakterze edukacyjnym, poświęcone pamięci historycznej powstań śląskich. Prace zostały dofinansowane kwotą 238 tys. zł ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury państwowego funduszu celowego.
Jak podkreśliła miejska konserwator zabytków Anna Piontek, pomnik ma wyjątkowe znaczenie, ponieważ sam jest świadkiem burzliwej historii regionu. Pierwotnie został odsłonięty w 1927 roku przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego przed gmachem poczty w ówczesnej Królewskiej Hucie (dawna nazwa Chorzowa), w miejscu wcześniejszego pomnika Germanii. W czasie II wojny światowej został zniszczony przez Niemców, a do przestrzeni publicznej powrócił w 1971 roku, już w obecnej lokalizacji.
Renowacja objęła m.in. oczyszczenie rzeźby, konserwację i uzupełnienie cokołu, wymianę części płyt granitowych oraz zabezpieczenie monumentu poprzez hydrofobizację.
– Trzykrotnie odsłaniany pomnik odzwierciedla historię lokalną regionalną - podkreśliła Piontek. - Te podstawowe zabiegi konserwatorskie mają zagwarantować, że pomnik przez kolejne dekady pozostanie w dobrym stanie – dodała.
Konserwator wskazała jednocześnie, że troska o miejsca pamięci jest wyrazem szacunku dla przeszłości i elementem tożsamości lokalnej społeczności.
Pomnik przedstawia powstańca w stroju hutnika – nawiązując do przemysłowego charakteru dawnej Królewskiej Huty. Według Adama Lapskiego z Wydziału Kultury, Sportu i Promocji Urzędu Miasta w Chorzowie, twarz postaci wzorowana jest na twarzy Juliusza Ligonia, śląskiego działacza narodowego związanego z miastem. Monument waży około 3,8 tony, ma blisko cztery metry wysokości, a sam postument około 3,5 metra.
Dyrektor katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Andrzej Sznajder zwrócił uwagę, że pomnik upamiętnia nie tylko uczestników trzech powstań śląskich, ale sam stanowi materialne świadectwo zmieniających się losów regionu.
– To jest świadectwo pewnej epoki. Pomnik sam w sobie ma już swoją historię i nie tylko ją upamiętnia, ale jest także jej świadkiem – podkreślił.
Zrewitalizowany monument pozostaje centralnym punktem Placu Powstańców Śląskich. Władze miasta zapowiadają, że w kolejnych latach możliwa jest również szersza rewitalizacja samego placu, tak, aby to miejsce nadal pełniło funkcję przestrzeni pamięci i refleksji nad historią regionu.
Powstania śląskie w latach 1919–1921 przyczyniły się do przyłączenia najbardziej uprzemysłowionej części Górnego Śląska (z Katowicami i Królewską Hutą) do Polski. Największy zasięg miało trzecie z nich, wsparte finansowo i organizacyjnie przez polski rząd. Wzięło w nim udział 50-60 tys. ochotników z Górnego Śląska oraz ok. 5 tys. oficerów i podoficerów Wojska Polskiego.
W następstwie powstań złożona z przedstawicieli mocarstw Rada Ambasadorów w 1922 r podzieliła Górny Śląsk między Polskę a Niemcy. Utworzone z polskiej części tego obszaru województwo śląskie otrzymało autonomię gospodarczą i polityczną - o większości spraw (z wyjątkiem polityki zagranicznej i obronności) decydował Sejm Śląski.(PAP)
jms/ dki/
