Prace Franciszka Duszeńki i jego uczniów na wystawie w gdańskiej Zbrojowni Sztuki

Biuro prasowe gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych poinformowało, że na wystawie prezentowane są wybrane prace Franciszka Duszeńki oraz prace wybranych uczennic i uczniów z jego pracowni, zarówno tych, którzy w jakimś stopniu kontynuują i rozwijają wątki zbieżne z jego twórczością (w szczególności te związane z definiowaniem i transformowaniem przestrzeni publicznej w kontekście pamięci), jak i tych, których osobowości dopełniają różnorodne i bogate spektrum oddziaływania prowadzonej przez niego pracowni.

„Wystawa jest próbą dokonania syntezy kluczowych aspektów praktyki artystycznej Duszeńki w przestrzeni publicznej. Należy podkreślić pionierski charakter założenia przestrzennego w Treblince, który ukształtował się w czasie, w którym w całej Europie toczyły się gorące dyskusje poświęcone formom upamiętniania Holocaustu i ofiar II wojny światowej” - podano w komunikacie.

Na wystawie prezentowane są prace m.in.: Anny Baumgart, Ani Biczysko, Katarzyny Jóźwiak-Moskal, Roberta Kaja, Grzegorza Klamana, Janiny Rudnickiej, Janusza Tkaczuka i Doroty Nieznalskiej.

Franciszek Duszeńko (1925-2008) był rzeźbiarzem, pedagogiem, przedstawicielem polskiej szkoły sztuki monumentalnej.

W latach 1941–1944 studiował w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie w pracowni prof. Mariana Wnuka. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, działając pod pseudonimem „Gustaw”. W 1944 roku został aresztowany i uwięziony w niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen.

Po wojnie wrócił do Polski i kontynuował naukę w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego w Łodzi, a następnie od 1946 roku w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Gdańsku (z siedzibą w Sopocie), gdzie ponownie studiował pod kierunkiem prof. Mariana Wnuka. W listopadzie 1949 roku uzyskał na Wydziale Rzeźby absolutorium w specjalności: rzeźba architektoniczna, a w maju 1952 roku otrzymał dyplom artysty rzeźbiarza na podstawie uchwały Senatu, który zwolnił go z obowiązku wykonania pracy dyplomowej.

Od 1950 roku związany był zawodowo z macierzystą uczelnią, gdzie stopniowo awansował na kolejne szczeble kariery akademickiej – od asystenta w Studium Rzeźby dla Wydziału Architektury aż do profesora zwyczajnego. W latach 1960–1964 pełnił funkcję dziekana Wydziału Rzeźby, a w latach 1981–1987, wybrany w demokratycznych wyborach, sprawował urząd rektora uczelni. Po zakończeniu dwóch kadencji kierował Katedrą Rzeźby i Rysunku oraz Pracownią Dyplomującą. Mimo przejścia na emeryturę w 1995 roku kontynuował pracę akademicką do 2001 roku.

Do historii przeszły dwie nadzwyczajne realizacje pomnikowe prof. Duszeńki: pomnik Ofiar Obozu Zagłady w Treblince z 1964 roku, wykonany razem z Adamem Hauptem oraz pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte w Gdańsku z 1966 roku, wykonany razem z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim.

Duszeńko zmarł 11 kwietnia 2008 roku. Pracownia, w której tworzył, przy ul. Chlebnickiej w Gdańsku już nie istnieje. Spuścizna po artyście została przekazana gdańskiej ASP w 2013 r. przez jego żonę malarkę Urszulę Ruhnke-Duszeńko.

Uczelnia zdigitalizowała i umieściła w Internecie 1500 rysunków prezentujących projekty pomników i inne dokonania rzeźbiarskie artysty. Oprócz rysunków uczelnia w ramach projektu pn. „Digitalizacja i ewidencja spuścizny po artyście rzeźbiarzu Franciszku Duszeńce przechowywanej w Bibliotece ASP w Gdańsku” zeskanowała i zapisała w sposób cyfrowy także 520 fotografii stanowiących dokumentację dorobku rzeźbiarskiego artysty.

W 100. rocznicę urodzin rzeźbiarza, oddając hołd jego dokonaniom artystycznym Sejm ustanowił rok 2025 Rokiem Franciszka Duszeńki.

Wystawa „Formowanie Pamięci – Przestrzeń Rozdarcia | Franciszek Duszeńko uczennice i uczniowie” będzie czynna do 19 października br. w Zbrojowni Sztuki w Gdańsku. (PAP)

pm/ dki/