„Wolni z wolnymi, równi z równymi” – tymi słowami w języku litewskim prezydent Andrzej Duda rozpoczął we wtorek swe wystąpienie w litewskim Sejmie podczas posiedzenia poświęconego 500. rocznicy urodzin króla Zygmunta Augusta w ramach wizyty na Litwie.
Przypominając tę rocznicę prezydent zauważył, że Zygmunt August, „król Polski i wielki książę litewski(…) wraz z elitami politycznymi obydwu krajów, wraz ze szlachtą polską i litewską, przyczynił się w ogromnym stopniu do zawarcia Unii Lubelskiej, która stała się jego dziełem życia”.
Podkreślił, że Unia Lubelska jest wielkim dziełem politycznym i i cywilizacyjnym, „którego wspaniałe dziedzictwo jest do dzisiaj niezmiernie inspirujące dla obu naszych narodów, dla naszego regionu i dla całej Europy”.
„Jubileusz, który uroczyście obchodzimy, nie jest jedynie odwołaniem do chlubnej przeszłości, ale także sposobnością do refleksji nad współczesnymi wyzwaniami i okazją do spojrzenia w przyszłość” - powiedział Duda. Przypominając wspólną, chlubną historię, prezydent podkreślił, że mamy też „wspólną, nawzajem nas wiążącą i obiecującą przyszłość”.
„Dumni z dziejowych osiągnięć, wiedząc, skąd przychodzimy i jakie wartości nas łączą, wiemy też, jakimi drogami chcemy pomyślnie kroczyć w świecie XXI wieku” - oświadczył prezydent Polski w litewskim parlamencie.
„Epoka Jagiellońska to nasze wspólne, chwalebne dziedzictwo” - podkreślił. Wskazał, że „sojusz i współdziałanie Polaków i Litwinów za panowania dynastii Jagiellonów pozwoliły naszym narodom odnieść spektakularne zwycięstwa i ogromne sukcesy; stworzyć nową, potężną i sprawczą jakość w tej części Europy”.
A. Duda i G. Nauseda: relacje polsko-litewskie są i pozostaną przyjazne oraz stabilne
Zygmunt II August, jak wskazał prezydent, „syn sprawiedliwego i dobrotliwego Zygmunta Starego, potomek Giedymina i Olgierda, twórców potęgi państwa litewskiego, człowiek doskonale wykształcony, dziedzic europejskiej kultury” był ostatnim z Jagiellonów na tronie Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Prezydent podkreślił jednak, że „jego postać (...) nie tylko zamyka pokolenia wybitnego monarszego rodu, ale przede wszystkim otwiera nową dziejową perspektywę, wynikającą z utworzenia w roku 1569 Rzeczypospolitej Obojga Narodów”.
Unia Lubelska, prekursorka dzisiejszej Unii Europejskiej, związek Polski i Litwy ze wspólnym sejmem, wspólnym władcą i wspólną polityką zagraniczną, ale z zachowaniem dwóch odrębnych państw „nie jest pamiątką muzealną, jest w pewnym sensie lustrem, w którym może się przejrzeć współczesna integracja europejska” - powiedział Duda.
Mówiąc o Rzeczypospolitej, państwie obojga narodów, prezydent Polski podkreślił, że „nigdzie indziej, jak w Rzeczypospolitej, aż tylu mieszkańców nie było obywatelami, a nie tylko poddanymi”. „To umiłowanie wolności, to poczucie podmiotowości, godności i dumy, mamy od pokoleń w genach – i nikt nigdy nam tego nie odbierze” - powiedział.
Prezydent przypomniał też, że „epoka Zygmuntowska i jej spuścizna w dawnej Rzeczypospolitej to +złoty wiek+ rozwoju kulturowego oraz zgodnego współistnienia wielu duchowych tradycji”; że wśród mieszkańców Korony i Litwy byli katolicy, prawosławni, protestanci, wyznawcy religii mojżeszowej, Ormianie, karaimi i muzułmanie.
„Chcemy pamiętać, że Rzeczpospolita doby Zygmuntowskiej szanowała swe mniejszości, co pomnażało jej siłę, spójność i pomyślność” - wskazał prezydent.
Andrzej Duda w swym wystąpieniu przypomniał też o zwycięstwa pod Grunwaldem i że w tym roku razem była świętowana 610. bitwy - „jednej z najważniejszych bitew w historii Europy, symbolu naszego męstwa, patriotyzmu”.
„Tak jak pradziadowie, rozumiemy także i my, że losy Polski i Litwy są wzajemnie ze sobą powiązane i że w obliczu zagrożenia zawsze powinniśmy się wspierać” - powiedział przypominając, że „bezpieczeństwo jest wartością bezcenną” i „dlatego Polska i Litwa dbają, aby przeznaczać na obronność zalecane przez NATO 2 proc. PKB, co stawia nas pod tym względem w gronie liderów”.
Prezydent przekazał, że przed kilkoma dniami ratyfikował Umowę o wzmocnionej współpracy obronnej między Polską a Stanami Zjednoczonymi, która „przyczyni się do zagwarantowania trwałej amerykańskiej obecności w naszym regionie i na pewno stanowi dobrą wiadomość także dla Litwy”.
„Żołnierze polscy i litewscy wspólnie w ramach NATO stoją na straży niepodległości naszych państw oraz ładu w regionie, a współpraca Polski i Litwy w wymiarze bezpieczeństwa militarnego i energetycznego stanowi niezachwiany fundament naszych relacji” - wskazał Duda.
Prezydent przypomniał też o wspólnym sąsiedztwie z Białorusinami i Ukraińcami; powiedział, że „bliskie sąsiedztwo i wspólna ocena realiów międzynarodowych budują w nas silne poczucie solidarności”.
Wspominając potęgę gospodarczą Rzeczypospolitej Obojga Narodów, podkreślając dzisiejsza współpracę państw regionu w ramach Inicjatywy Trójmorza, Duda ocenił, że „wspólne inwestycje w dziedzinie infrastruktury, transportu, energetyki i nowych technologii w obszarze między Bałtykiem, Adriatykiem i Morzem Czarnym mogą w ogromnym stopniu pobudzić rozwój w naszych krajach, pozwolić na skok cywilizacyjny i przyczynić się do spójności Unii Europejskiej”.
„Dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej Inicjatywa Trójmorza jest historyczną szansą” - podkreślił prezydent i podziękował za to, że w tym roku rząd litewski zadecydował o przystąpieniu do Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza i zadeklarował wkład finansowy w wysokości 20 mln euro.
Kończąc swe wystąpienie w litewskim parlamencie, prezydent Polski wskazał, że „dzieło Zygmunta Augusta, wspólna sprawa Polaków i Litwinów – Rzeczpospolita Obojga Narodów – nie stała się historycznym epizodem, lecz trwała, z licznymi sukcesami, ponad 200 lat”; przypomniał, że w przyszłym roku będziemy obchodzić 230. rocznicę Konstytucji 3 Maja; wspomniał też o „sławnym związku Zygmunta Augusta z piękną Litwinką Barbarą Radziwiłłówną”.
„Dzisiejsza uroczystość jest dowodem, że nie tylko z dumą pamiętamy o najświetniejszych chwilach naszej historii, ale potrafimy też wyprowadzać z nich energię do budowania jak najlepszej przyszłości” - powiedział prezydent życząc, by „postać Zygmunta Augusta, jego dokonania, a zwłaszcza największe spośród nich, Unia Lubelska”, były dla Polaków i Litwinów stałą chlubą i inspiracją”.
Ponad 20-minutowe wystąpienie Andrzeja Dudy w litewskim Sejmie, które kilkakrotnie było przerywane oklaskami, poprzedziło spotkanie prezydenta Polski z nowo wybraną, w wyniku październikowych wyborów parlamentarnych, przewodniczącą izby Viktoriją Czmilyte-Nielsen.
Po wizycie w parlamencie we wtorek zaplanowane jest jeszcze spotkanie prezydenta Dudy z ustępującym premierem Sauliusem Skvernelisem.
Dwudniową wizytę na Litwie Andrzej Duda zakończy w środę.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ mal/
