Legendy głosiły, że Elizeum miało być miejscem schadzek, a nawet spotkań loży masońskiej. Fot. PAP/Radek Pietruszka
W Elizeum w parku przy ul. Książęcej w Warszawiew wkrótce rozpoczną się kompleksowe prace nad zabezpieczeniem obiektu i przygotowaniem go do dalszych prac konserwatorskich. W czwartek zabytkowa grota została już oficjalnie przekazana wykonawcy robót – poinformowała Magdalena Łań z Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków.
W pierwszym etapie przewidziano osuszanie, które będzie przebiegało bardzo powoli. Suche powietrze do podziemnego obiektu dostanie się dzięki udrożnieniu przewodów wentylacyjnych i zamontowaniu w nich wentylatorów elektrycznych. Przez następne pół roku zespół koordynujący, w którego skład wchodzą m.in. pracownicy Stołecznego Zarządu Rozbudowy Miasta, Zarządu Zieleni, stołecznego konserwatora, a także projektant, konstruktor i konserwator cegły, będzie monitorował stopień osuszania.
„Zbyt szybkie osuszenie spowoduje spudrowanie cegły. Dopiero w drugim etapie prac zostanie wykonana docelowa izolacja obiektu z wykorzystaniem oryginalnego materiału, tj. gliny” – wyjaśniła Łań.
Prace zakończą się w połowie 2028 roku. Planowany koszt inwestycji to 4,9 mln zł.
To kolejny remont Elizeum. W 2021 r. zakończyło się udrożnianie górnego wejścia, co zapewniło lepszą wentylację historycznego obiektu. Elizeum mieści się w obszarze archeologicznym, dlatego prace prowadzone będą zgodnie z pozwoleniami konserwatorskimi i pod nadzorem stołecznego konserwatora zabytków.
W Elizeum od lat hibernują nietoperze z gatunku nocek Natterera. Ostatnie oględziny w styczniu 2025 r. wykazały, że zimują tam 23 osobniki. Ich dalsze przebywanie tam jest niemożliwe, dlatego zostanie dla nich wykonane siedlisko zastępcze (hibernakulum) – komora w formie betonowego prefabrykatu ukrytego w skarpie w bliskim sąsiedztwie zabytkowej budowli.
Elizeum znajduje się w stoku skarpy warszawskiej w parku Na Książęcem (obecnie park Rydza-Śmigłego przy ul. Książęcej). To jeden z najbardziej tajemniczych zabytków Warszawy. Pod koniec XVIII w. dwukondygnacyjną podziemną rotundę z cegły kazał wybudować książę Kazimierz Poniatowski (brat króla Stanisława Augusta). Było to miejsce przyjęć i zabaw. Konstrukcja powstała według projektu Szymona Bogumiła Zuga.
Budowla została nazwana na cześć mitycznych Pól Elizejskich. Wysokość rotundy to 8 m, a średnica 7,5 m. Obiekt, zajmujący ponad 200 mkw., pierwotnie pełnił funkcje rozrywkowe, będąc rodzajem podziemnej groty parkowej. Składa się z pięciu stref funkcjonalno-użytkowych: wejściowej, reprezentacyjno-wypoczynkowej (głównej sali pod kopułą), gospodarczej, chóru muzycznego i komunikacji – klatki schodowej.
Pierwotnie Elizeum miało trzy wejścia: jedno przez sztuczną grotę (już nieistniejące), drugie wychodziło na sadzawkę (dziś jedyne wejście), trzecie przez wewnętrzną klatkę schodową i podziemny korytarz, prowadziło do Domku Imama (obecnie nieistniejącego). Domek Imama, odległy o 60 metrów od głównej groty, pełnił rolę kuchni, w której przygotowywano potrawy na przyjęcia organizowane w Elizeum przez księcia Poniatowskiego.
Po śmierci księcia w 1800 r. Elizeum przestało pełnić rolę miejsca salonu książęcego i stało się magazynem na beczki z piwem, potem jako lodownia szpitala św. Łazarza. Przejście z górnego korytarza było dostępne jeszcze w latach dwudziestych XX w., a następnie zostało zamurowane i częściowo zasypane. Obecnie je przywrócono.
Wnętrze groty było niegdyś bogato dekorowane freskami, kolumnami, rzeźbami i sztukateriami. Jednak w wyniku niewłaściwego użytkowania obiektu po śmierci księcia doszło do znacznej destrukcji wnętrza. W ciągu ostatnich dwustu lat wskutek porastania korzeni drzew i krzewów prawie całkowicie zniszczona została warstwa izolacji z gliny, którą grota była obłożona od zewnątrz. To ostatecznie doprowadziło do zniszczenia historycznego wystroju. (PAP)
mas/ aszw/
