Fot. Fragment ekspozycji wystawy stałej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, poświęcony sowieckiej agresji na Polskę we wrześniu 1939 r. Źródło: www.muzeum1939.pl
Lekcje muzealne, wystawa plenerowa, projekcja sowieckiego filmu propagandowego – to najważniejsze inicjatywy organizowane przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (MIIWŚ) w ramach obchodów 82. rocznicy agresji sowieckiej na Polskę.
17 września 1939 r. Związek Sowiecki zbrojnie zaatakował Polskę, realizując ustalenia tajnego porozumienia między Adolfem Hitlerem a Józefem Stalinem, zwanego przez historyków paktem Ribbentrop-Mołotow. Umowa dwóch zbrodniczych mocarstw przewidywała wspólną agresję na Rzeczpospolitą, zajęcie oraz podział jej terytorium, jak i faktyczną likwidację państwa polskiego.
"Data 17 września 1939 r. jest początkiem okupacji sowieckiej, która doprowadziła m.in. do ludobójstwa w Katyniu oraz masowych deportacji Polaków na wschód. Nie można zapomnieć także o reperkusjach sowieckiej agresji na Polskę, do których bezsprzecznie należy pozbawienie Polski niepodległości na kilkadziesiąt lat. Pamięć i edukacja o okupacji sowieckiej jest obowiązkiem, który sumiennie wypełnia Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, nie tylko w rocznicę tych tragicznych wydarzeń" - podkreślił dyrektor instytucji Grzegorz Berendt, cytowany w komunikacie prasowym.
17 września 1939 - agresja ZSRS na Polskę
Aby upamiętnić 82. rocznicę napaści ZSRS na Polskę i oddać hołd ofiarom sowieckich zbrodni, MIIWŚ zorganizuje 17 i 18 września bezpłatne spacery pod opieką edukatorów. Będą one okazją do zapoznania się z wybranymi częściami wystawy stałej oraz ekspozycji czasowej "Walka i Cierpienie. Obywatele polscy podczas II wojny światowej".
"Podczas spacerów omawiane będą wybrane eksponaty związane kontekstowo z zagadnieniem agresji sowieckiej na Polskę. Uczestnicy poznają m.in. historię polskiej tablicy granicznej wydobytej z rzeki Zbrucz oraz losy cennego daru profesora Wiesława Gruszkowskiego – polskiej flagi ze Lwowa, ukrywanej przez rodzinę Gruszkowskich. Spacery będą okazją do poszerzenia wiedzy w aspekcie IV rozbioru Polski, w tym m.in. zagadnień związanych z traktowaniem przez sowieckiego agresora polskich symboli państwowych i narodowych"- wyjaśniła rzeczniczka placówki Hanna Mik-Samól.
Każde spotkanie potrwa około 60 min. Aby wziąć udział w zwiedzaniu należy wypełnić formularz i przesłać na adres: edukacja@muzeum1939.pl. Formularz do pobrania ze strony: https://muzeum1939.pl/spacer-muzealny-w-rocznice-agresji-zwiazku-sowieckiego-na-polske/aktualnosci/4795.html.
W piątek o godz. 17 w muzealnym kinie odbędzie się pokaz sowieckiego filmu propagandowego "Wyzwolenie", zrealizowanego przez jednego z najwybitniejszych radzieckich reżyserów - Ołeksandra Dowżenkę. Ukazuje on inwazję Armii Czerwonej na wschodnią Polskę we wrześniu 1939 r. nie jako agresję, ale "oswobodzenie ziem ukraińskich i białoruskich" spod władzy "polskich panów". W swojej treści przeinacza rzeczywistość związaną z zajęciem przez Sowietów połowy terytorium II RP. Kadry filmu przedstawiają ujęcia szczęśliwych ludzi, radujących się z wyzwolenia spod "polskiej okupacji" i szczęśliwych z powodu "nadejścia świetlanej ery komunizmu".
Ponadto, od piątku na Westerplatte prezentowana będzie plenerowa wystawa "1945-2022. Dzieje krzyża na Westerplatte". Ekspozycja została przygotowana przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku we współpracy ze Stowarzyszeniem "Godność" w związku z przypadającą w tym roku 40. rocznicą przywrócenia krzyża na mogiły obrońców gdańskiego półwyspu.
W rocznicę agresji sowieckiej na Polskę delegacja MIIWŚ złoży kwiaty na Cmentarzu Łostowickim w Gdańsku, a także w Gdyni pod tablicą upamiętniającą polskich marynarzu zamordowanych na Wschodzie i pod pomnikiem "Golgota Wschodu".
Prof. Gąsowski: gdyby nie agresja ZSRS, opór Polaków w walce z Niemcami byłby dłuższy
Dodatkowo, 15 i 16 września Oblackie Centrum Edukacji i Kultury, Muzeum II Wojny Światowej oraz gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej zorganizują cykl wydarzeń upamiętniających ofiary Armii Czerwonej na Pomorzu.
Uroczystości odbędą się w kościele św. Józefa przy ul. Elżbietańskiej. Miejsce nie zostało wybrane przypadkowo. 26 marca 1945 roku w świątyni i na plebanii parafii św. Józefa, w obawie przed nacierającą Armią Czerwoną, schroniło się około stu cywilów. Następnego dnia na terenie klasztoru pojawili się Sowieci. Zrabowali to, co najcenniejsze. Ukrywających się gdańszczan spędzono do kościoła, który następnie podpalono. Zniszczenia oszacowano na ok. 80 proc. W całości przetrwały jedynie dwa ołtarze prezbiterium, chrzcielnica oraz konfesjonały. W 2000 roku w kościele poświęcono epitafium ku czci spalonych żywcem mieszkańców Gdańska. Miejsce to otrzymało nazwę Sanktuarium Ofiar Nieludzkich Systemów.
W środę o godz. 19 rozpocznie koncert Cappelli Gedanensis pod dyrekcją koncertmistrzyni Katarzyny Kowacz. Dzień później o godz. 15 odbędzie się msza święta z udziałem metropolity gdańskiego abp. Tadeusza Wojdy SAC. Następnie zaplanowano złożenie kwiatów przed epitafium. Obchody zwieńczy konferencja naukowa w Oblackim Centrum Edukacji i Kultury, podczas której referaty wygłoszą przedstawiciele oddziału IPN w Gdańsku. (PAP)
Autor: Anna Wydorska
anm/ pat/
