Odrestaurowany parowóz „Ryś” na terenie stacji i lokomotywowni Bytom Karb Wąskotorowy. PAP/Andrzej Grygiel
Społecznicy ze Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych (SGKW) chcą, przy wsparciu bytomskiego budżetu obywatelskiego, wyremontować unikatowy parowóz. W głosowaniu, które odbędzie się tam po wakacjach, będzie można też wesprzeć projekt remontu wagonów kolejki.
Co roku SGKW uruchamia kursy według wakacyjnego rozkładu jazdy na liczącej 21 km trasie z Bytomia przez Tarnowskie Góry do Miasteczka Śląskiego. To jedyny zachowany odcinek górnośląskiej sieci wąskotorowej, która w najlepszych czasach liczyła (bez bocznic) ponad 200 km.
Wzdłuż istniejącej do dziś linii są m.in.: stacja Bytom Karb Wąskotorowy, zabytkowa Elektrociepłownia Szombierki, stary kamieniołom i rezerwat bukowy na pograniczu Bytomia i Tarnowskich Gór, wpisane na listę UNESCO inne tarnogórskie podziemia pogórnicze czy zalew rekreacyjny Nakło-Chechło.
Poza sezonem wakacyjnym pociągi uruchamiane są zwykle na trasie skróconej – między Bytomiem i Tarnowskimi Górami. Tak było i w tym roku. Pociągi okazjonalne kursują najdalej do Tarnowskich Gór i z powrotem, a prowadzi je - obok lokomotyw spalinowych - zabytkowy 70-letni parowóz T49 Ryś. Był to pierwszy parowóz wyremontowany przez SGKW. Stowarzyszenie kupiło go wspólnie z bytomskim samorządem w 2019 r.
Remont T49 – prowadzony m.in. dzięki internetowej zbiórce – trwał do grudnia 2021 r. Jeżdżący znów od 2022 r. Ryś ma swoje ograniczenia. Niewielka moc uniemożliwia zestawianie dłuższych składów, a zasięg powoduje konieczność dodatkowego wodowania parowozu na stacjach pośrednich. SGKW dysponuje jednak też innymi lokomotywami czekającymi na remont. Jedną z nich jest ostatni istniejący (spośród 20 zbudowanych) parowóz typu Tw47 Bytom.
Społecznicy chcą go odbudować przy wsparciu tegorocznej edycji bytomskiego budżetu obywatelskiego. Jak napisali we wtorkowej informacji prasowej, sprawny parowóz serii Tw47 (w układzie osi 0-5-0) pociągnąłby na całej trasie dłuższe i cięższe pociągi; dzięki swej unikatowości mógłby też przyciągnąć zagranicznych turystów.
Parowóz Tw47, który niszczeje na stacji Bytom Karb Wąskotorowy, został wybudowany w 1947 r. w pierwszej fabryce lokomotyw w Polsce w Chrzanowie. Do 1980 r. służył górnośląskiej wąskotorówce, potem przez kilka lat pracował jako kotłownia na terenie ujęcia wody w Reptach. W 2006 r. został przejęty przez miasto Bytom i wrócił na macierzystą stację. W styczniu 2023 r. wpisano go do rejestru zabytków ruchomych woj. śląskiego.
Zakres planowanej odbudowy Tw47 obejmie: remont kotła parowego, remont skrzyni ogniowej, odtworzenie armatury kotła, remont podwozia, odtworzenie urządzeń cięgłowo-zderznych, odtworzenie poszycia oraz historycznej malatury. Głosowanie w bytomskim budżecie obywatelskim odbędzie się od 23 września do 7 października 2024 r. w formie elektronicznej.
„Drugi projekt zgłoszony przez naszych członków to remont wagonów letnich. Wykonanie przy nich prac na poziomie naprawy głównej pozwoliłoby na zwiększenie ilości wagonów w pociągach” -zasygnalizowali przedstawiciele SGKW. Z kolei do wojewódzkiego budżetu obywatelskiego zgłosili projekt finansowania lekcji muzealnych (z przejazdami pociągiem ciągniętym przez Rysia).
SGKW stara się pozyskiwać pieniądze na swoje inicjatywy różnymi sposobami, szukając sponsorów i darczyńców, a także korzystając z dostępnych inicjatyw. Sami przygotowują własne projekty, m.in. przebudowy stacji Tarnowskie Góry Wąskotorowe, która w nowym kształcie stałaby się bardziej użyteczna.
„Prowadzimy rozmowy na temat odbudowy linii w kierunku Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach czy odbudowy rozkradzionego 20 lat temu odcinka linii w Bytomiu, prowadzącego do dzielnicy Rozbark” - zadeklarowali członkowie SGKW.
Górnośląskie Koleje Wąskotorowe powstały w 1853 r. Są najstarszą koleją wąskotorową w Polsce i drugą najstarszą koleją tego typu w Europie, starsza jest tylko Ffestiniog Railway w Walii. Przez ponad 140 lat służyła przemysłowi, przewożąc węgiel, rudy metali czy kamień.
Gęsta sieć wąskich torów o rozstawie 785 mm, łącząca większość górnośląskich hut i kopalń, rozciągała się od Raciborza na południowym zachodzie po Szopienice na wschodzie i Bibielę na północy. Rozwój transportu samochodowego w drugiej połowie XX w. spowodował, że kolej wąskotorowa miała coraz mniej towarów do przewożenia. Zamykano kolejne linie. Pociągi towarowe przestały kursować w 2001 r. (PAP)
mtb/ mmu/
