Zwiedzający oglądają Elizeum w parku im. marszałka E. Rydza-Śmigłego przy ul. Książęcej. PAP/Grzegorz Jakubowski
Trwa przetarg na wykonanie hydroizolacji, robót remontowych i zabezpieczających w podziemnej grocie Elizeum w parku Na Książęcem. Planowane prace są pilne, a ich wykonanie pozwoli uratować ten unikatowy obiekt. Termin składania ofert mija 10 września – poinformował stołeczny ratusz.
Budowla i teren parku są wpisane do rejestru zabytków.
„Przez 200 lat izolacja z gliny była niszczona przez siły natury. Dlatego ważne jest stworzenie jej na nowo i zapewnienie odpowiedniej wentylacji. Prace, których dotyczy ogłoszony przez Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta przetarg, zostaną zrealizowane do połowy 2028 r. Inwestycja będzie dofinansowana z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków” – powiedziała wiceprezydent Warszawy Aldona Machnowska-Góra.
Podziemna grota jest zabytkiem z końca XVIII w. Wymaga pilnych prac remontowych zmierzających do odtworzenia izolacji przeciwwodnej i wentylacji.
„Trzeba je zabezpieczyć przed wodą pochodzącą z opadów atmosferycznych, która przenika do wnętrza i powoduje degradację obiektu. Ze względów technicznych odkopywanie budowli możliwe będzie wyłącznie odcinkami, a całość zostanie tymczasowo zadaszona” – przekazał ratusz.
Pierwsza faza prac będzie polegała na kontrolowanym osuszaniu zabytku i jego zabezpieczeniu przed wodami opadowymi. Usunięta zostanie wierzchnia warstwa ziemi, oczyszczone, odgrzybione i wzmocnione zostaną mury oraz uzupełnione spoiny. Druga faza to prace związane z odtworzeniem historycznej izolacji z gliny. Przeprowadzone będą także roboty budowlane, rekonstrukcyjne i zabezpieczające.
To kolejny remont, który przejdzie Elizeum. W 2021 r. zakończyło się udrożnianie górnego wejścia, co zapewniło lepszą wentylację historycznego obiektu. Obiekt jest w obszarze archeologicznym, dlatego prace prowadzone będą zgodnie z pozwoleniami konserwatorskimi i pod nadzorem stołecznego konserwatora zabytków.
Wystawa o Elizeum - podziemnym salonie ks. Poniatowskiego
Elizeum to jeden z najbardziej tajemniczych zabytków Warszawy. Podziemna budowla została wzniesiona pod koniec XVIII w. Dwukondygnacyjną, podziemną rotundę wykonaną z cegły kazał wybudować w skarpie książę Kazimierz Poniatowski (brat króla Stanisława Augusta). Było to podziemne miejsce przyjęć i zabaw. Konstrukcja powstała według projektu Szymona Bogumiła Zuga. Obiekt zlokalizowany jest w stoku skarpy warszawskiej w parku Na Książęcem (obecnie park Rydza-Śmigłego przy ul. Książęcej).
Budowla została nazwana na cześć mitycznych Pól Elizejskich. Wysokość rotundy to 8 m, a średnica 7,5 m. Obiekt zajmujący ponad 200 mkw. pierwotnie pełnił funkcje rozrywkowe, będąc rodzajem podziemnej groty parkowej. Elizeum składa się z pięciu stref funkcjonalno-użytkowych: strefy wejściowej, strefy reprezentacyjno-wypoczynkowej, głównej sali pod kopułą, strefy gospodarczej, strefy chóru muzycznego i strefy komunikacji – klatki schodowej.
Elizeum pierwotnie miało trzy wejścia: jedno przez sztuczną grotę (już nie istnieje), drugie wychodziło na sadzawkę (dziś jedyne wejście), trzecie przez wewnętrzną klatkę schodową i podziemny korytarz, prowadzące do Domku Imama (obecnie nieistniejącego). Domek Imama, odległy o 60 metrów od głównej groty, pełnił rolę kuchni, w której przygotowywano potrawy na przyjęcia organizowane w Elizeum przez księcia Poniatowskiego.
Po śmierci księcia w 1800 r. Elizeum przestało pełnić rolę miejsca salonu książęcego i stało się magazynem wykorzystywanym na beczki z piwem, potem jako lodownia szpitala św. Łazarza. Przejście z górnego korytarza funkcjonowało jeszcze w latach dwudziestych XX w., a następnie zostało zamurowane i częściowo zasypane. Obecnie je przywrócono.
Wnętrze groty było niegdyś bogato dekorowane freskami, kolumnami, rzeźbami i sztukateriami. Jednak w wyniku niewłaściwego użytkowania obiektu po śmierci księcia w 1800 r. doszło do znacznej destrukcji wnętrza. W ciągu ostatnich dwustu lat wskutek porastania korzeni drzew i krzewów prawie całkowitemu zniszczeniu uległa warstwa izolacji z gliny, którą grota była obłożona od zewnątrz. To ostatecznie doprowadziło do zniszczenia historycznego wystroju. (PAP)
mas/ joz/
