Posiedzenie Komitetu Sterującego. Fot. MKiDN
Finalizacja budowy Muzeum – Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze (Lubelskie) była tematem spotkania Międzynarodowego Komitetu Sterującego. W powstającym muzeum gotowa jest już wystawa stała.
O spotkaniu, w formule online, Międzynarodowego Komitetu Sterującego projektem utworzenia nowego Muzeum-Miejsca Pamięci w Sobiborze poinformowało w komunikacie na stronie internetowej Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W skład komitetu wchodzą przedstawiciele Polski, Izraela, Królestwa Niderlandów i Słowacji, a spotkanie dotyczyło spraw związanych „z finalizacją projektu budowy Muzeum – Miejsca Pamięci w Sobiborze”.
„Międzynarodowy Komitet Sterujący popiera projekt zorganizowania konferencji i przygotowania publikacji dokumentującej odkrycia archeologiczne na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze. Królestwo Niderlandów jest gotowe współorganizować i finansować konferencję i dofinansować publikację” – głosi komunikat.
Partnerzy Komitetu zadeklarowali też współdziałania na rzecz jak najszerszego informowania o nowym muzeum w swoich krajach oraz zachęcania publiczności z całego świata do poznania historii obozu zagłady w Sobiborze, gdzie zamordowano ok. 180 tys. Żydów z całej Europy.
W powstającym Muzeum-Miejscu Pamięci gotowa jest już wystawa stała "SS-Sonderkommando Sobibor. Niemiecki obóz zagłady 1942–1943", która przybliża realia funkcjonowania tego obozu jako części planu eksterminacji ludności żydowskiej w okupowanej przez III Rzeszę w Europie. Na 16 panelach tematycznych omówione zostały najważniejsze zagadnienia historii Zagłady, m.in. założenia nazistowskiej polityki rasowej, eksterminacja Żydów podczas akcji Reinhardt, wysiedlenia i masowe mordy, a także funkcjonowanie obozu w Sobiborze.
Wystawa ma też upamiętniać i przywracać podmiotowość tysiącom, w większości bezimiennych, ofiar. Centralną część ekspozycji stanowi gablota (o długości ok. 25 m), w której jest ponad 700 obiektów, a wśród nich wydobyte z ziemi podczas prac archeologicznych rzeczy należące do ofiar obozu m.in. biżuteria, klucze, okulary, fragmenty ubrań, przybory piśmiennicze. Na wystawie jest też makieta odtwarzająca topografię obozu oraz elementy nawiązujące do jego historycznego wyglądu m.in. konstrukcja przypominająca rampę kolejową, czy pomieszczenie ze ścianami wyłożonymi zwęglonym drewnem.
W Sobiborze powstał już budynek muzealny, o łącznej powierzchni ok. 750 mkw., gdzie oprócz sali wystawienniczej jest m.in. sala wielofunkcyjna do zajęć edukacyjnych. Zabezpieczono też miejsca masowych grobów z prochami ofiar - ok. 1,5 hektara powierzchni – które pokryto warstwami geowłókniny oraz kruszywa z białego marmuru.
W powstającym Miejscu Pamięci mają też być wyeksponowane, odkryte w 2014 r., fundamenty budynku, w którym znajdowały się komory gazowe.
Obóz zagłady w Sobiborze funkcjonował od kwietnia 1942 r. do października 1943 r. Niemcy wymordowali tu około 180 tys. Żydów z Polski, Holandii, Słowacji, Francji, Czech, Litwy, Rosji, Niemiec. Mordowano ich głównie w komorach gazowych, tuż po przywiezieniu do obozu. Początkowo ciała ofiar składano w masowych grobach, a od jesieni 1942 r. były one palone.
14 października 1943 r. w obozie wybuchło powstanie, dzięki któremu zbiegło 300 osób, z czego około 60 doczekało końca II wojny światowej. Niedługo po tym Niemcy zlikwidowali obóz, wysadzając w powietrze budynek z komorami i demontując praktycznie wszystkie zabudowania. Na terenie obozu wyrósł las.
Pierwsze inicjatywy upamiętnienia tego miejsca kaźni podjęto na początku lat 60. XX w.; w 1965 r. odsłonięto tu pomnik, który w pierwszej połowie lat 80. został przebudowany. W 1993 r. na terenie byłego obozu w Sobiborze utworzono niewielkie muzeum, które w 2012 r. stało się oddziałem Muzeum na Majdanku.
Obóz zagłady "SS - Sonderkommando Sobibór" był jednym z trzech obozów zagłady – obok Treblinki i Bełżca - powstałych w ramach akcji Reinhardt, czyli zrealizowanej w sposób zaplanowany przez hitlerowców operacji, mającej na celu wymordowanie całej ludności żydowskiej pozostającej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i deportowanej w ten rejon. Według szacunków podczas tej akcji od marca 1942 r. do listopada 1943 r. Niemcy wymordowali około 2 mln Żydów z Polski i innych krajów Europy, z czego ok. 1,5 mln właśnie w obozach zagłady.(PAP)
Autorka: Renata Chrzanowska
ren/ dki/
