Upamiętnienie 83. rocznicy Nocy Kryształowej, jednego z najbardziej dramatycznych wydarzeń poprzedzających Zagładę Żydów, przygotowało we wtorek wieczorem Muzeum w Gliwicach. Wydarzenia zaplanowano m.in. w Gliwicach, Bytomiu, Zabrzu i Toszku.
Jak przekazano w informacji o wydarzeniach, inicjatywa Domu Pamięci Żydów Górnośląskich, będącego oddziałem Muzeum w Gliwicach, wiąże się z wydarzeniami, które miały miejsce także na Górnym Śląsku – i ma na celu podtrzymywanie pamięci o ważnych momentach z przeszłości poprzez angażowanie lokalnej społeczności.
„Nasza akcja będzie odbywać się równocześnie w sześciu miejscowościach: Gliwicach, Zabrzu, Bytomiu, Toszku, Pyskowicach i Wielowsi, w miejscach gdzie zlokalizowane były, bądź przetrwały do dzisiaj, synagogi. Odczytamy relacje świadków oraz złożymy kwiaty” – zapowiedziało Muzeum w Gliwicach.
„Kiedy podpalono synagogę w moim rodzinnym mieście, my, aresztowani Żydzi, zabrani zostaliśmy do szkoły naprzeciw synagogi. Stamtąd zmuszono nas do obserwowania płonącej synagogi i jednocześnie patrzenia na esesmanów grających Torą w piłkę nożną” – zapisano słowa Willego Schillera z Zabrza (wówczas Hindenburga).
Zacytowało też jedną z relacji: „Kiedy podpalono synagogę w moim rodzinnym mieście, my, aresztowani Żydzi, zabrani zostaliśmy do szkoły naprzeciw synagogi. Stamtąd zmuszono nas do obserwowania płonącej synagogi i jednocześnie patrzenia na esesmanów grających Torą w piłkę nożną” – zapisano słowa Willego Schillera z Zabrza (wówczas Hindenburga).
„Potem przyszedł do nas esesman, przedstawił się rabinowi, a następnie obciął mu brodę. Próbował nawiązać z nim rozmowę religijną, której ten jednak odmówił. Esesman odszedł wtedy ze słowami: +Jesteśmy znacznie silniejsi niż twój Jehowa+" – brzmi relacja Schillera.
Muzeum zaprosiło do udziału w przedsięwzięciu mieszkańców, uczniów szkół i wszystkich, którzy nie chcą zapomnieć o lekcji, którą dała historia. „Intencją naszego Muzeum jest wpisanie naszej akcji w coroczny kalendarz lokalnych inicjatyw przywracających pamięć o tych wszystkich mieszkańcach naszego wielokulturowego regionu, po których pozostała jedynie nasza żywa pamięć” – zaznaczono.
Prócz wtorkowego upamiętnienia w terenie Muzeum w Gliwicach zaprosiło też na środowy wykład Izabelli Kühnel „Koniec wielkiej iluzji – Noc Kryształowa początkiem zagłady europejskich Żydów” na platformie Zoom.
W nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. w całych Niemczech, również w niemieckiej części Górnego Śląska, doszło do pogromów ludności żydowskiej – tzw. Nocy Kryształowej. Nazwa pochodzi od szkła, którym zasypane zostały ulice – wytłuczono szyby w mieszkaniach i sklepach należących do Żydów. Pogromy były inicjowane przez nazistowskie władze państwowe.
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich mieści się w dawnym Żydowskim Domu Przedpogrzebowym. Miejsce to zostało odrestaurowane przez gliwicki samorząd i przeznaczone na piąty oddział Muzeum w Gliwicach. Placówka cieszy się popularnością – organizowane są w niej wykłady, warsztaty dla dzieci, projekcje filmowe i wystawy
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich upamiętnia noc kryształową od początku swej działalności, np. w 2016 r. prezentowano tam na wystawie „Z wewnątrz na zewnątrz” raporty dyplomatów, którzy podczas pogromów w 1938 r. pracowali na placówkach w Niemczech i opisywali wydarzenia Nocy Kryształowej w notach do swoich państw. Wystawa była przygotowana przez Fundację Nowa Synagoga w Berlinie – Centrum Judaicum oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec.
W nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. w całych Niemczech, również w niemieckiej części Górnego Śląska, doszło do pogromów ludności żydowskiej – tzw. Nocy Kryształowej. Nazwa pochodzi od szkła, którym zasypane zostały ulice – wytłuczono szyby w mieszkaniach i sklepach należących do Żydów. Pogromy były inicjowane przez nazistowskie władze państwowe.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ aszw/
