Wystawa pt. "Józef Charyton (1909-1975). Podlaskie pejzaże i sceny rodzajowe. W 115. Rocznicę urodzin artysty" w Muzeum Obojga Narodów w Bielsku Podlaskim – oddziale Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, 2024 r. PAP/Artur Reszko
Twórczość Józefa Charytona, ważnego dla regionu artysty, przypomina w grudniu Muzeum Podlaskie w Białymstoku. Zabytkiem miesiąca został jego obraz „Zakochani” z 1933 roku.
Akcja „Zabytek miesiąca” została zapoczątkowana w Muzeum Podlaskim w 2021 r. Ma przybliżać historię przedmiotów ze zbiorów, których na co dzień nie można oglądać. Eksponaty prezentowane są w holu głównej siedziby muzeum – w Ratuszu w Białymstoku.
W grudniu muzeum przypomina twórczość urodzonego pod Siemiatyczami Józefa Charytona (1909–1975), którego obrazy a także dokumenty i rzeczy osobiste znajdują się w kilku oddziałach Muzeum Podlaskiego.
Obraz „Zakochani” z 1933 roku, który przedstawia parę zakochanych siedzącą na skałach nad wodą i pasmo gór w tle, to - jak podaje muzeum - obraz z bardzo wczesnego, jeszcze studenckiego etapu twórczości artysty. „(...)jest zupełnie inny, jeśli chodzi o kolorystykę, tematykę i nastrój w porównaniu do późniejszych obrazów. Dominuje w nim jasna kolorystyka z przewagą błękitów, a także śmiały kontur w partii skał, który stanie się cechą charakterystyczną rysunku Charytona” - podkreśliło muzeum.
Dr Ewa Rogalewska z Muzeum Podlaskiego przy okazji ubiegłorocznych wystaw prac Charytona organizowanych przez muzeum z okazji 115. rocznicy urodzin artysty podkreślała w rozmowie z PAP, że jest on jednym z najważniejszych XX-wiecznych artystów wywodzących się z regionu. Przypomniała, że twórczo najpierw związany był z Wysokiem Litewskim (obecnie Białoruś), a następnie z Siemiatyczami. Wskazała, że najważniejszym okresem w jego twórczości był czas od pierwszej wystawy w Siemiatyczach (1964 rok), kiedy stał się członkiem Związku Artystów Plastyków. To wiązało się z możliwością pokazywania obrazów na licznych wystawach, a prace artysty trafiały do muzeów i galerii.
Ważny momentem - jak podkreślają muzealnicy - dla twórczości Charytona, który też najbardziej się z nim kojarzy, jest jego rola świadka historii, świadka Zagłady Żydów w Wysokiem Litewskim i Kamieńcu Litewskim. Artysta tę historię dokumentował, powstały liczne obrazy i portrety przedstawiające mieszkańców żydowskich miasteczek. Rogalewska podkreśliła, że prace z tego okresu zakupił Żydowski Instytut Historyczny i to utrwaliło jego wkład w kulturę.
W zbiorach Muzeum Podlaskiego znajduje się ok. dwustu prac, pamiątek i archiwaliów po artyście. Obok malarstwa i rysunków, także m.in. maszyna do pisania, przyrządy kreślarskie, stół, żydowskie naczynia rytualne. To także archiwalia dotyczące życia i twórczości Charytona, w tym korespondencja z Żydowskim Instytutem Historycznym i Związkiem Artystów Plastyków.
Charyton urodził się w 1909 roku we wsi Krupice pod Siemiatyczami. Uczył się m.in. w Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarskich w Warszawie; studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 30. osiadł w Wysokiem Litewskim, gdzie pracował w gminie jako urzędnik i fotograf, malował także portrety i odnawiał świątynie. Był świadkiem Zagłady tamtejszych Żydów podczas II wojny światowej. Po wojnie malował portrety, pejzaże i sceny rodzajowe. Swoją pierwszą wystawę miał w 1964 roku w Domu Kultury w Siemiatyczach, a następnie w Muzeum Okręgowym w Białymstoku (obecnie Muzeum Podlaskie). Jego prace znajdują się w wielu kolekcjach na całym świecie. Charyton zmarł w 1975 roku, pochowany został w Siemiatyczach.(PAP)
swi/ lm/
