Tablica upamiętniającą grupę Ładosia. Źródło: IPN
W Będzinie odsłonięto w środę tablicę upamiętniającą grupę Ładosia, zwaną także grupą berneńską - polskich dyplomatów oraz ich żydowskich i polskich współpracowników, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów, wyrabiając dla tysięcy z nich paszporty państw Ameryki Południowej.
Odsłonięcie tablicy przedstawiciele katowickiego IPN i samorządu Będzina nieprzypadkowo zaplanowali na środę – 24 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.
Tablicę, przytwierdzoną do muru oporowego peronu stacji PKP Będzin Miasto odsłonili dyrektor oddziału IPN w Katowicach Andrzej Sznajder, wiceprezydent Będzina Anna Drzewiecka oraz Włodzimierz Kac - przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach.
Dr A. Gontarek: polska dyplomacja udzielała pomocy Żydom niemal wszędzie
Grupa Ładosia była nielegalną polsko-żydowska strukturą, która w latach 1942-43 zajmowała się masowym wytwarzaniem fałszywych paszportów państw Ameryki Południowej. Dokumenty te trafiały do Żydów, którzy dzięki nim unikali wywózek do niemieckich obozów zagłady.
Grupę berneńską tworzyli m.in. polscy dyplomaci: ambasador RP w Bernie Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz, konsul Konstanty Rokicki i Juliusz Kuehl. Należał do niej także poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eiss.
„Według szacunków staraniem wspomnianych osób wydano w sumie ok. 8-10 tysięcy paszportów, przy czym do października 2019 r. udało się ustalić spis imienny 2987 uratowanych. Spis jest dostępny na stronie internetowej Instytutu Pileckiego w Warszawie” - przypomniał IPN.
„Według szacunków staraniem wspomnianych osób wydano w sumie ok. 8-10 tysięcy paszportów, przy czym do października 2019 r. udało się ustalić spis imienny 2987 uratowanych. Spis jest dostępny na stronie internetowej Instytutu Pileckiego w Warszawie” - przypomniał IPN.
Wśród uratowanych w ten sposób osób pochodzenia żydowskiego znajdowali się zwłaszcza przedwojenni obywatele polscy, niemieccy i holenderscy. W kręgu tych pierwszych wielu pochodziło z Zagłębia Dąbrowskiego, np. z Sosnowca, Dąbrowy Górniczej i właśnie Będzina. Na obecnym etapie badań ustalono, że ok. 800 osób pochodzących właśnie z Będzina otrzymało paszporty przygotowane przez Grupę Berneńską.
24 marca – Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
Tablica została sfinansowana ze środków Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach. Według IPN, to pierwsze w Polsce tego typu upamiętnienie grupy Ładosia.
Rok 2021 uchwałą podjętą przez Sejm został ogłoszony Rokiem Grupy Ładosia. O jej działalności opowiada film dokumentalny „Paszporty Paragwaju” w reżyserii Roberta Kaczmarka, który został wyprodukowany przez Instytut Pamięci Narodowej.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ wj/
