Pomnik upamiętniający Żydów zamordowanych 10 lipca 1941 w Jedwabnem w 83. rocznicę zbrodni. Fot. PAP/A. Reszko
Modlitwami za zmarłych przy pomniku upamiętniającym tragiczne wydarzenia sprzed 83 lat uczczono w środę w Jedwabnem (Podlaskie) rocznicę mordu Żydów w tej miejscowości z 10 lipca 1941 r. Według ustaleń IPN dokonali go Polacy z inspiracji Niemców.
W uroczystościach biorą udział m.in. ambasador Izraela w Polsce Jaakow Liwne (Yacov Livne), sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski, wicewojewoda podlaski Paweł Krutul, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, przedstawiciele władz województwa podlaskiego.
Na miejscu są także obecne środowiska narodowe. Na działce w pobliżu miejsca pamięci na wygrodzonym taśmami terenie ustawiono scenę, a na niej ołtarz, wydarzenie odbywa się pod hasłem: "Odkłamujemy historię zbrodni w Jedwabnem". Uczestnicy trzymają polskie flagi, a także transparenty dopominające się o ekshumacje.
Na początku uroczystości przy pomniku naczelny rabin Polski Michael Schudrich powiedział krótko, że gdy jest tak smutno, "wtedy już nie ma słów, naprawdę jedyną rzecz, którą my mamy, to jest modlitwa".
Według ustaleń śledztwa przeprowadzonego przez Instytut Pamięci Narodowej, 10 lipca 1941 r. w Jedwabnem grupa polskiej ludności zamordowała co najmniej 340 żydowskich sąsiadów. Większość - kobiety, mężczyźni i dzieci - została spalona żywcem w stodole. W ocenie IPN zbrodnia została dokonana z niemieckiej inspiracji (liczni przesłuchani świadkowie wskazali na przybyłych w tym dniu do Jedwabnego umundurowanych Niemców), ale - jak podawał Instytut w komunikacie o końcowych ustaleniach śledztwa, wydanym w lipcu 2002 roku - jej wykonawcami było co najmniej czterdziestu polskich mieszkańców Jedwabnego i okolic.
83 lata temu doszło do zbrodni na żydowskich mieszkańcach Jedwabnego
Śledztwo IPN umorzył w 2003. Uzasadnił wówczas, że nie udało się znaleźć wystarczających dowodów na udział w mordzie osób innych niż osądzone za to już po II wojnie światowej.
O sprawie Jedwabnego zaczęło być głośno w 2000 r. po publikacji Jana Tomasza Grossa "Sąsiedzi", w której napisał, że 10 lipca 1941 r. w Jedwabnem Polacy zamordowali 1,6 tys. Żydów. Zaczęła się szeroka, międzynarodowa dyskusja. IPN wszczął śledztwo, były ekshumacje, zdemontowano stary pomnik z napisem, że zbrodni dokonali hitlerowcy. 23 lata temu, w 60. rocznicę tamtych wydarzeń, prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, podczas największych jak dotąd uroczystości w Jedwabnem, przeprosił za tę zbrodnię.(PAP)
Autorki: Izabela Próchnicka, Sylwia Wieczeryńska
kow/ swi/ dki/
