Akt lokacyjny Krakowa. Źródło: www.archiwa.gov.pl
Idea polega na tym, by na do programu UNESCO pod roboczą nazwą Pamięć Polski wpisywano najcenniejsze dokumenty i zbiory o szczególnym znaczenie dla polskiego dziedzictwa kulturowego i tradycji – powiedział PAP naczelny dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk. Nabór wniosków trwa do 31 maja.
"W 1992 r. UNESCO zainaugurowało światową listę Programu Pamięć Świata. W Polsce narodziła się idea stworzenia krajowej listy, którą roboczo nazwaliśmy Pamięć Polski i zainaugurowaliśmy w 2014 r. Planowaliśmy przeprowadzanie naboru co dwa lata, ale przeszkodziła nam w tym pandemia i stąd wynika małe przesunięcie. Dlatego piąta edycja odbędzie się przyszłym roku, dokładnie w dziesiątą rocznicę rozpoczęcia projektu. Wtedy będziemy obchodzić podwójny jubileusz. Za wpisy na listę odpowiada Polski Komitet Programu UNESCO Pamięć Świata. Na jego czele stoi urzędujący dyrektor Archiwów Państwowych, a tworzy go grono ekspertów z Biblioteki Narodowej, Ossolineum, przedstawiciele Polskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków – ICOMOS i ludzie świata nauki. To właśnie Archiwa Państwowe są odpowiedzialne za realizację projektu w Polsce" - powiedział PAP naczelny dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk.
Polski Komitet Programu UNESCO Pamięć Świata istnieje od 1996 roku. Należą do niego przedstawiciele najważniejszych bibliotek, archiwów i uczelni w kraju, którzy angażują się w ochronę dóbr kultury.
„W 1992 r. UNESCO zainaugurowało światową listę Programu Pamięć Świata. W Polsce narodziła się idea stworzenia krajowej listy, którą roboczo nazwaliśmy Pamięć Polski i zainaugurowaliśmy w 2014 r.” – mówi naczelny dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk.
"Na listę wpisujemy różnego rodzaju dziedzictwo dokumentacyjne. Nie musi ono być przechowywane w archiwum państwowym, ale może pochodzić także np. z instytucji samorządowej. Powinien jednak spełniać pewne kryteria: mieć znaczenie dla historii Polski, znaczenie społeczne, duchowe lub kulturowe, przy czym nie wszystkie kryteria muszą być spełnione jednocześnie, ale przynajmniej jedno z nich. Kryteria wpisu obiektów na Listę Krajową są podobne do tych, jakie przyjęte zostały przez Międzynarodowy Komitet Doradczy Programu UNESCO dla Listy Światowej" - wyjaśnił.
Najcenniejsze dokumenty na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata można zgłaszać do 31 maja.
"Kandydaturę dokumentu lub zespołu dokumentów na listę może zgłosić każdy. Projekt stworzono po to, by zwrócić uwagę społeczeństwa, na to, że dziedzictwo dokumentalne jest niezwykle kruche, więc należy o nie szczególnie dbać. Nie dotyczy to tylko dokumentów papierowych, ale także dokumentów w postaci elektronicznej. Wystarczy wirus w komputerze i taki dokument może szybko i bezpowrotnie zniknąć" - wskazał dr Pietrzyk.
"Idea polega na tym, by na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata, czyli do Pamięć Polski wpisywano najcenniejsze dokumenty i zbiory znajdujące się w posiadaniu instytucji w Polsce lub poza granicami kraju, mające szczególne znaczenie dla dziedzictwa kulturowego i tradycji polskiej" - dodał.
Ogłoszenie wyników naboru nastąpi w czerwcu 2024 r. Wówczas przypada 25. rocznica wpisu pierwszych obiektów na Międzynarodową Listę Programu, na którą wpisywane są obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego o szczególnym znaczeniu dla ludzkości. W 1999 r. na listę wpisano autograf dzieła Mikołaja Kopernika "O obrotach sfer niebieskich", rękopisy utworów Fryderyka Chopina oraz ocalone z warszawskiego getta archiwum Emanuela Ringelbluma.
Członkowie Polskiego Komitetu od samego początku Programu Pamięć Świata aktywnie uczestniczą w jego tworzeniu. Polska już dwukrotnie była miejscem obrad Międzynarodowego Komitetu Doradczego w 1993 r. w Pułtusku odbyło się spotkanie inaugurujące działalność programu, a dziesięć lat później w Gdańsku komitet spotkał się po raz szósty. W 2011 r. w Warszawie zorganizowano IV Światową Konferencję Programu UNESCO Pamięć Świata, podczas której przyjęto "Deklarację Warszawską", określającą kierunki działalności programu. (PAP)
autor: Maciej Replewicz
mr/ dki/
