Przewodniczący Komitetu Marcin Święcicki podczas konferencji prasowej poświęconej działalności Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa i tegorocznej kweście. Fot. PAP/Darek Delmanowicz
Do kwestowania na Powązkach 1 i 2 listopada zaproszono około 350 osób, m.in. aktorkę Maję Komorowską oraz marszałek Senatu Małgorzatę Kidawę-Błońską. Na 2026 r. przewidzieliśmy konserwację 14 pomników - poinformował w środę (29 października) przewodniczący Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami.
W Dniu Wszystkich Świętych i w Dzień Zaduszny po raz 51. odbędzie się kwesta na ratowanie zabytków Starych Powązek. Podczas konferencji prasowej przewodniczący Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa Marcin Święcicki przypomniał, że w 2024 r. Kwesta Powązkowska została wpisana przez ministrę kultury i dziedzictwa narodowego na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Zapowiedział, że w tym roku kwestować będą aktorzy, dziennikarze, muzycy, pisarze, prezenterzy telewizyjni, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, członkowie stowarzyszeń oraz młodzież szkolna, m.in. uczniowie-strażacy z Tomaszowa Mazowieckiego. Ponownie pojawią się uczestniczący w kwestach od lat aktorzy Maja Komorowska, Damian Damięcki oraz Olgierd Łukaszewicz. Swoją obecność zapowiedziała również marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska - poinformował.
Święcicki przypomniał, że podstawowe środki, które umożliwią prace konserwatorskie, to właśnie kwesta, dotacje m.st. Warszawy oraz ministerstwa, o które Komitet będzie aplikować, a także ewentualni sponsorzy prywatni i instytucjonalni oraz odpisy podatkowe i darowizny prywatne.
Przewodniczący zwrócił również uwagę, że w 2025 r. pierwszy raz od wielu lat komitet nie otrzymał wsparcia z Ministerstwa Kultury, a działania konserwatorskie były kontynuowane dzięki ubiegłorocznej kweście (258 tys. zł), wsparciu m.st. Warszawy, finansowaniu Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina na odświeżenie grobów osób związanych z kompozytorem, darowiźnie Warszawskiej Izby Notarialnej (20 tys. zł), odpisom podatkowym, drobnym darowiznom, a także stałemu mecenatowi firmy Bolsius.
Jak dodał, w 2026 r. przewidziano konserwację kolejnych 14 pomników, w tym m.in. nagrobków rodzin Kozłowskich, Michaux i Schanzenbachów, dalszy etap konserwacji grobów Stanisława Moniuszki i Ludwika Panczykowskiego oraz kaplicy Dmuszewskich i Wysiekierskich. Zaznaczył, że jest to plan minimum, ponieważ przygotowano 36 kolejnych nagrobków do konserwacji.
Tegoroczną kwestę zaplanowano na 1 i 2 listopada. Kwestowanie rozpocznie się o godz. 9 i potrwa do zmroku (około godz. 19).
Cmentarz Powązkowski powstał dzięki Melchiorowi Szymanowskiemu, który w 1750 r. ofiarował 2,4 ha gruntu z przeznaczeniem na cmentarz katolicki. Pierwszym pochowanym na Powązkach był ksiądz Wincenty Bartłomiej Skrzetuski. Jego pogrzeb odbył się w 1791 r. Na cmentarzu pochowano wielu wybitnych Polaków, m.in. Władysława Reymonta, Leopolda Staffa, Marię Dąbrowską, Stanisława Moniuszkę, Henryka Wieniawskiego i Jana Kiepurę.
W 1925 roku wzdłuż południowej ściany katakumb założono Aleję Zasłużonych. Rząd grobów w Alei otworzyło miejsce spoczynku Władysława Reymonta, autora „Chłopów” - laureata Literackiej Nagrody Nobla. Tu znajduje się symboliczny grób Stefana Starzyńskiego, przedwojennego prezydenta Warszawy, bohaterskiego obrońcy stolicy we wrześniu 1939 r., zamordowanego przez Niemców. Symboliczne groby mają tu również prezydenci Ignacy Mościcki oraz przywódcy Państwa Polskiego Podziemnego. Spoczywają tu również lotnicy Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura, artyści, ludzie teatru i filmu, poeci, m.in. Stefan Jaracz, Józef Węgrzyn, Jadwiga Smosarska, Kalina Jędrusik, Józef Elsner, Stanisław Moniuszko, Bolesław Leśmian.
Po II wojnie światowej wiele pomników Starych Powązek niszczało. Dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, historyk sztuki prof. Stanisław Lorenz próbował zainteresować Ministerstwo Kultury i Sztuki stanem nekropolii. Gdy nie znalazł odzewu, zwrócił się do krytyka muzycznego Jerzego Waldorffa z prośbą o zorganizowanie społecznego komitetu ratującego cmentarz. Po raz pierwszy na Starych Powązkach kwestowano w 1974 r. Akcja trwa nieprzerwanie od 51 lat. Dzięki środkom zebranym podczas wszystkich kwest odnowiono ponad 1,7 tys. zabytkowych nagrobków i kaplic. (PAP)
maku/ miś/
