Václav Havel. Fot. PAP/M. B. Brzozowski
W Warszawie – w pobliżu Ambasady Republiki Czeskiej – powstanie skwer im. Václava Havla. Decyzję w tej sprawie podjęli w czwartek stołeczni radni.
Skwer, który ma upamiętnić Vaclava Havla znajduje się u zbiegu Alei Róż i ulicy Koszykowej w Śródmieściu, czyli w pobliżu Ambasady Republiki Czeskiej.
Vaclav Havel był ostatnim prezydentem Czechosłowacji i pierwszym przywódcą Czech po upadku komunizmu. Był także dramaturgiem, legendą czechosłowackiej opozycji oraz obrońcą praw człowieka.
Havel urodził się w Pradze 5 października 1936 roku w rodzinie inteligenckiej, prowadzącej działalność biznesową. Z tego powodu po drugiej wojnie światowej komuniści, którzy przejęli władzę, uznali go za "burżuja" i utrudniali wybór szkoły. Trafił więc do pracy w laboratorium chemicznym, a szkołę średnią ukończył w trybie wieczorowym.
Wkrótce po maturze debiutował jako literat. Swoje teksty, głównie poezje, w latach 50. i 60. publikował w czasopismach literackich. Po obowiązkowej służbie w wojsku Havel zatrudnił się jako technik sceniczny w teatrach "ABC" i "Na zabradli". Już wówczas pisał sztuki teatralne; jego sztukę "Festyn" (z 1963 roku) - wystawił teatr "Na zabradli".
30. rocznica wyboru Václava Havla na prezydenta Czechosłowacji
W połowie lat 60. Vaclav Havel ożenił się z Olgą Szplichalovą. Znali się od kilku lat. Vaclav podziwiał jej urodę i pewność siebie. Łączyła ich wspólna pasja - teatr. Związek zaowocował m.in. pisanymi później z więzienia w latach 70. i 80. wieku bardzo osobistymi "Listami do Olgi" ("Dopisy Olze"). Pisarz mówił, że listy, choć nie miał pewności, czy dotrą do żony, pozwoliły mu przetrwać w celi, były jego "kotwicą" osadzoną w rzeczywistości.
W okresie praskiej wiosny - próby demokratyzacji życia publicznego w komunistycznej Czechosłowacji z 1968 roku - Havel wystąpił z ostrą krytyką cenzury. Usunięto go za to ze Związku Pisarzy Czechosłowackich. To zmotywowało go do większego zaangażowania się w politykę: stanął na czele organizacji pisarzy niezależnych oraz ogłosił manifest, w którym wzywał komunistów do podzielenia się władzą i przywrócenia systemu wielopartyjnego.
Po wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego i zdławieniu czechosłowackiej próby reform, Havla zwolniono z pracy w teatrze, zakazano publikacji i wystawiania jego dzieł. Zaczął działalność w podziemiu, gdzie powołał wydawnictwo "Edice Expedice".
Kiedy w 1977 roku Czechosłowacja - bez żadnego rozgłosu w mediach państwowych - podpisała Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, grupa czechosłowackich myślicieli, twórców i opozycjonistów powołała Kartę 77, inicjatywę mającą na celu monitorowanie postanowień dokumentu i krytykującą władze państwowe za niedotrzymywanie podpisanych zobowiązań, łamanie praw człowieka i naruszanie swobód.
Havel - obok filozofa Jana Patoczki, pisarza Pavla Kohouta, czy dziennikarza Perta Uhla - należał do najważniejszych przedstawicieli Karty i był też jednym z jej pierwszych rzeczników. Za zaangażowanie w jej działalność spędził pięć miesięcy w areszcie śledczym i skazano go w zawieszeniu na 14 miesięcy więzienia. W sumie w komunistycznych więzieniach spędził około pięciu lat. Tam też znacząco pogorszył się stan jego zdrowia.
Gdy w 1989 roku w Czechosłowacji wybuchła aksamitna rewolucja stanął na czele antykomunistycznego Forum Obywatelskiego (OF). Wkrótce też został prezydentem, jako niekwestionowany lider opozycji antykomunistycznej. Fotel prezydencki Vaclav Havel opuścił w 2003 roku. Wówczas powrócił do pisania, wraz z małżonką powołał fundację swego imienia i działał na rzecz obrony praw człowieka na świecie.
Zmarł 18 grudnia 2011 roku w swym wiejskim domu w Hradeczku, na pogórzu karkonoskim. Miał 75 lat. Został pochowany 23 grudnia 2011 roku w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w dzielnicy Vinohrady, obok pierwszej żony Olgi.(PAP)
nmk/ aj/
