Brzozowy krzyż na skraju lasu przy tzw. trupim polu koło wsi Ostrówki na Ukrainie, gdzie leżą szczątki około 300 Polaków, których w 1943 r. zamordowała UPA. Fot. PAP/Darek Delmanowicz
We Lwowie odbyło się spotkanie polsko-ukraińskiej Grupy Roboczej ds. dialogu historycznego, która zajmuje się uregulowaniem kwestii poszukiwań i pochówków ofiar wzajemnych konfliktów – poinformował w poniedziałek Paweł Kowal, który kieruje Grupą ze strony polskiej.
Spotkanie przeprowadzono w sobotę; oprócz członków Grupy i ekspertów uczestniczyli w nim ambasador Ukrainy w Polsce Wasyl Bodnar i pełniący obowiązki ambasadora Polski w Ukrainie Piotr Łukasiewicz – przekazał Kowal na Facebooku.
„Przeanalizowaliśmy dotychczasowe problemy proceduralne przy realizacji wniosków poszukiwawczych i ekshumacyjnych. Ustaliliśmy, jak w świetle obowiązujących przepisów i procedur usprawnić rozpatrywanie złożonych dokumentów bez zbędnej zwłoki i ograniczeń. Jest to istotne dla należytego uczczenia pamięci Polaków i Ukraińców” – napisał.
Innych szczegółów narady nie ujawniono.
Kowal zapewnił, że wiadomości o kolejnych działaniach Grupy będą przekazywane „w sposób uzgodniony pomiędzy ministrami kultury Polski i Ukrainy”. Podobny komunikat opublikował przewodniczący Grupy z ukraińskiej strony, wiceminister kultury Ukrainy ds. integracji europejskiej Andrij Nadżos.
Pierwsze spotkanie Grupy Roboczej odbyło się we Lwowie w grudniu 2024 r. "Strony wymieniły się informacjami na temat miejsc, w których z punktu widzenia każdej ze stron należałoby w pierwszej kolejności przeprowadzić prace poszukiwawcze i ekshumacyjne bądź otoczyć je dodatkową opieką. Tym samym ważne dla nas było odpowiedzenie na oczekiwania opinii publicznej, w szczególności krewnych osób, które padły ofiarą wojen i represji" – informowało w połowie stycznia MKiDN.
Między Warszawą i Kijowem od wiosny 2017 r. trwa spór wokół zakazu poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar wojen i konfliktów na terytorium Ukrainy, wprowadzonego przez ukraiński IPN. Zakaz został wydany po zdemontowaniu pomnika UPA w Hruszowicach (woj. podkarpackie) w kwietniu 2017 r.
Decyzja o zniesieniu obowiązującego od 2017 r. moratorium na poszukiwania i ekshumacje szczątków polskich ofiar zbrodni wołyńskiej została ogłoszona pod koniec listopada 2024 r. podczas wspólnej konferencji prasowej ministrów spraw zagranicznych Polski i Ukrainy, Radosława Sikorskiego i Andrija Sybihy.
Ukraina potwierdziła wówczas, że "nie ma żadnych przeszkód do prowadzenia przez polskie instytucje państwowe i podmioty prywatne we współpracy z właściwymi instytucjami ukraińskimi prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na terytorium Ukrainy, zgodnie z ustawodawstwem ukraińskim" i zadeklarowała "gotowość do pozytywnego rozpatrywania wniosków w tych sprawach".
W latach 2017-2024 IPN wystosował do organów ukraińskiej administracji dziewięć oficjalnych wniosków ogólnych, które obejmowały uzgodnienie możliwości prowadzenia prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych łącznie w 65 lokalizacjach; miejsca powtarzały się w związku z koniecznością ponawiania wniosków. Część z nich została rozpatrzona pozytywnie i prace zostały przeprowadzone. W innych miejscach nie wyrażono zgody na prace. Niektóre wnioski pozostały bez odpowiedzi.
10 stycznia br. premier Donald Tusk poinformował na platformie X: "Jest decyzja o pierwszych ekshumacjach polskich ofiar UPA. Dziękuję ministrom kultury Polski i Ukrainy za dobrą współpracę. Czekamy na kolejne decyzje" - napisał. Następnie wiceminister kultury Ukrainy Nadżos przekazał PAP, że Ukraina i Polska wymieniły się listami miejsc do poszukiwań i ekshumacji szczątków ofiar wzajemnych konfliktów historycznych.
15 stycznia prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski przyjechał do Warszawy, gdzie spotkał się m.in. z premierem Tuskiem. Podczas konferencji po spotkaniu Tusk nawiązał do kwestii polityki historycznej i sprawy zbrodni wołyńskiej. Zapewnił, że strona polska i ukraińska "odnajdują wspólny język i metody wspólnego działania, jeśli chodzi o kwestię zbrodni wołyńskiej i te kwestie dramatyczne, drażliwe w naszej historii". (PAP)
jjk/ ap/ js/
