Zastępca prezesa IPN Karol Polejowski podczas centralnych obchodów upamiętniających Marszałka Józefa Piłsudskiego w 90. rocznicę jego śmierci, 12 maja 2025 r. przed pomnikiem Józefa Piłsudskiego przy ul. Belwederskiej w Warszawie. Fot. PAP/Tomasz Gzell
W poniedziałek przed pomnikiem Józefa Piłsudskiego przy ul. Belwederskiej w Warszawie odbyły się uroczystości z okazji 90. rocznicy jego śmierci. "Niech trwa pamięć o wielkim polskim patriocie marszałku Józefie Piłsudskim" – powiedział Karol Polejowski, zastępca prezesa IPN.
„90 lat temu odszedł marszałek Józef Piłsudski, budowniczy II Rzeczpospolitej. (…) Wtedy cała Polska pogrążyła się w żałobie. Nie była to jednak żałoba nakazana, wymuszona, tylko żałoba prostych ludzi, którzy chcieli w ten sposób wyrazić mu wdzięczność za odzyskaną wolność” – przypomniał Polejowski.
„Są w dziejach narodu momenty przełomowe. Tym punktem przełomowym był 12 maja 1935 r. Wówczas skończyła się pewna epoka w Rzeczypospolitej, która miała przed sobą jeszcze tylko cztery lata wolności” – ocenił. Dodał, że potem znów Polacy musieli z karabinem w ręku bronić ojczyzny. Zwrócił uwagę, że mimo przeciwności pamięć o Piłsudskim przetrwała czasy komunizmu w Polsce. „Niech trwa pamięć o wielkim polskim patriocie marszałku Józefie Piłsudskim i jego wielkim dziele, jakim była wolna Rzeczpospolita” – zaapelował.
„Piłsudski mówił o sobie jako człowieku z godnością nieniewolniczą. To wezwanie dla każdego z nas, by nie być niewolnikiem, nie słuchać tych z Berlina, tych z Brukseli” – oznajmił przewodniczący Instytutu Józefa Piłsudskiego w Warszawie prof. Wiesław Jan Wysocki.
Wieńce pod pomnikiem Marszałka Piłsudskiego złożyli przedstawiciele władz państwowych, samorządowych, a także środowisk kombatanckich i niepodległościowych.
12 maja 2025 r. przypada 90. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego. W ubiegłym tygodniu w związku z rocznicą Sejm przyjął uchwałę, w której wyraził mu „najwyższe uznanie za działalność polityczną i wojskową na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości".
Józef Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 r. w Zułowie na Wileńszczyźnie w rodzinie polskich ziemian, pielęgnującej tradycje patriotyczne, w szczególności te związane z powstaniem styczniowym.
"Od młodych lat angażował się w działalność niepodległościową, za którą w 1887 r. został skazany na pięcioletnie zesłanie na Syberię. Po powrocie aktywnie działał w Polskiej Partii Socjalistycznej. Z czasem został szefem Organizacji Bojowej PPS. Z jego inicjatywy w 1908 r. został założony Związek Walki Czynnej. Był także współtwórcą Związku Strzeleckiego we Lwowie i Towarzystwa »Strzelec« w Krakowie. Wraz z wybuchem I wojny światowej utworzył polskie siły zbrojne walczące przeciwko Rosji, a sam został Komendantem I Brygady. Po kryzysie przysięgowym w Legionach Polskich został aresztowany, a od końca sierpnia 1917 r. więziony był w twierdzy magdeburskiej" - napisano w uchwale.
90 lat temu zmarł Józef Piłsudski. Zostawił dobrą i złą legendę
Podkreślono, że Piłsudski - były zesłaniec, twórca polskiego wojska, więzień polityczny Niemców - był postrzegany jako symbol patrioty.
"Po klęsce państw zaborczych, 10 listopada 1918 r. Józef Piłsudski powrócił do Warszawy, gdzie następnego dnia Rada Regencyjna przekazała mu władzę wojskową i naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi. Wkrótce po tym został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa. Jako Naczelnik Państwa wydał szereg dekretów, tworząc podwaliny pod odbudowę państwowości polskiej po 123 latach zaborów. Nakazał przeprowadzenie wyborów do Sejmu Ustawodawczego, nadał kobietom pełnię praw wyborczych, utworzył szereg instytucji państwowych, umiejętnie współpracował z reprezentantami różnych obozów politycznych w celu uzyskania dla Polski maksymalnych korzyści na arenie międzynarodowej" - czytamy.
Zaznaczono, że Piłsudski "położył ogromne osobiste zasługi w wojnie z Rosją". "Kierował wyprawą wileńską i wyprawą kijowską. Dzięki śmiałemu planowi strategicznemu pokonał bolszewików w Bitwie Warszawskiej, a następnie w Bitwie Niemeńskiej. W uznaniu zasług 19 marca 1920 r. mianowany został Pierwszym Marszałkiem Polski" - podano.
Przypomniano, że "w okresie międzywojennym Józef Piłsudski dwukrotnie pełnił funkcję premiera, wielokrotnie ministra spraw wojskowych, był Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych". "Zmarł 12 maja 1935 r. i został pochowany na Wawelu, a jego serce złożono w grobie matki na wileńskiej Rossie" - napisano.
Uchwała głosi, że "Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża Józefowi Piłsudskiemu w 90. rocznicę śmierci najwyższe uznanie za działalność polityczną i wojskową na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości". (PAP)
wnk/ miś/
