Wystawa biograficzna poświęcona Wincentemu Witosowi, prezentowana w Urzędzie Wojewódzkim w Lublinie. PAP/Wojtek Jargiło
Życie i działalność Wincentego Witosa - jednego z przywódców polskiego ruchu niepodległościowego – przedstawia wystawa, którą otwarto we wtorek w Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim.
„Wincenty Witos wrócił do panteonu ojców polskiej niepodległości. Przez wiele lat ta postać była nieco zapomniana. To wyjątkowy człowiek, bardzo zdolny, właściwie samouk, państwowiec, z którym liczyli się liderzy innych ugrupowań politycznych” - powiedział podczas otwarcia wystawy wicewojewoda lubelski Andrzej Maj.
Wystawa przygotowana przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego składa się kilkudziesięciu plansz, które ustawiono w holu urzędu. Przedstawiono na nich życie i działalność polityczną oraz społeczną Wincentego Witosa - dokumenty, zdjęcia, czasopisma z tamtych lat.
Przyszły przywódca ruchu ludowego urodził się 21 stycznia 1874 r. we wsi Wierzchosławice w powiecie tarnowskim, w biednej rodzinie chłopskiej. W wieku dziesięciu lat rozpoczął naukę w dwuletniej szkole wiejskiej. Posiadał własne gospodarstwo rolne, które sukcesywnie powiększał - do siedemnastu mórg.
Całe życie związany był ze środowiskami ludowymi, w tym Stronnictwem Ludowym i Polskim Stronnictwem Ludowym, przez wiele lat był przywódcą ruchu ludowego. Był posłem m.in. galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, zasiadał też w ówczesnych parlamentach Austrii i Polski, a także był posłem na Sejm po odzyskaniu niepodległości przez Polskę.
16 czerwca 1917 r. wygłosił pierwsze i ostatnie przemówienie przed członkami Rady Państwa (austriackiego parlamentu), w którym krytykując Wiedeń za prowadzenie antypolskiej polityki, zapowiedział powstanie niepodległej Polski.
Witos trzykrotnie pełnił funkcję premiera w II Rzeczypospolitej. W krytycznym momencie wojny polsko-sowieckiej 24 lipca 1920 r. stanął na czele Rządu Obrony Narodowej. 28 maja 1923 r., po zawarciu porozumienia pomiędzy PSL „Piast” i Chrześcijańską Demokracją oraz Związkiem Ludowo-Narodowym, po raz drugi stanął na czele rządu. 16 grudnia 1923 r. w sytuacji kryzysu gospodarczego i politycznego podał się do dymisji.
Po raz trzeci premierem został 10 maja 1926 r., tworząc centroprawicowy rząd oparty na koalicji PSL „Piast”, Związku Ludowo-Narodowego, Chrześcijańskiej Demokracji i Narodowej Partii Robotniczej. Cztery dni później w konsekwencji zamachu stanu przeprowadzonego przez marszałka Józefa Piłsudskiego gabinet Witosa ustąpił.
W 1930 roku Witos został aresztowany przez władze sanacyjne i osadzony w twierdzy brzeskiej, gdzie więzieni byli politycy opozycji. W procesie toczącym się przed Sądem Okręgowym w Warszawie był oskarżony razem z innymi działaczami opozycji o planowanie zamachu stanu. Został skazany na półtora roku więzienia. We wrześniu 1933 r. wyjechał do Czechosłowacji, decydując się na emigrację polityczną. W marcu 1939 r. wrócił do kraju. Zmarł 31 października 1945 r. w Krakowie.
Przez wiele lat wciąż obowiązywał wyrok wydany w procesie Witosa. Amnestia prezydenta Władysława Raczkiewicza, którą w 1939 r. już podczas wojny zostali objęci wszyscy skazani, nie oznaczała jednak całkowitej ich rehabilitacji i formalnego uniewinnienia. Dopiero w 2023 r. Sąd Najwyższy formalnie uniewinnił Wincentego Witosa i dziewięciu innych historycznych liderów PSL i PPS.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r., włączył Wincentego Witosa w poczet Ojców Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, a rok 2024 ogłosił Rokiem Wincentego Witosa.
Wystawę o Witosie w Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim można oglądać do 22 listopada. (PAP)
ren/ aszw/
