Portret Andreasa Vesaliusa, zamieszczony na stronie poprzedzającej początek pierwszej księgi „De humani corporis fabrica”. Autorem portretu był Jan van Calcar, niderlandzki malarz i rysownik, uczeń Tycjana. Źródło: Książnica Cieszyńska
Słynne, XVI-wieczne dzieło poświęcone anatomii „De humani corporis fabrica”, którego autorem jest flamandzki uczony Andreas Vesalius, zaprezentuje publicznie Książnica Cieszyńska, w której zbiorach się ono znajduje – podała w poniedziałek placówka.
Krzysztof Kleczek z Książnicy poinformował, że „Traktat o budowie ciała ludzkiego” Vesaliusa został opublikowany po raz pierwszy w 1543 r. w bazylejskiej oficynie wydawniczej Johannesa Oporinusa. W zbiorach Książnicy Cieszyńskiej znajduje się jego druga edycja z 1555 r. Została wydrukowana w tej samej oficynie. Do Cieszyna dzieło trafiło w 1802 r. za sprawą jezuity Leopolda Jana Szersznika.
Kleczek podkreślił, że do czasów renesansu niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie medycyny pozostawał żyjący w II w. rzymski lekarz greckiego pochodzenia Klaudiusz Galen. „W XVI w. wyzwanie Galenowi i jego spuściźnie rzucił urodzony w Brukseli Andreas Vesalius (1514-1564), doktor medycyny, profesor uniwersytetu w Lowanium oraz nadworny medyk cesarza Karola V, uważany współcześnie za prekursora nowoczesnej anatomii” – powiedział.
Krzysztof Kleczek zaznaczył, że niewątpliwie jedną z cech wyróżniających dzieło Vesaliusa są ilustracje. „Znaczenie ilustracji podkreślają słowa samego autora dzieła: +Dzieło opracowałem w taki sposób, ażeby nawet ci, którzy nie mogą uczestniczyć osobiście w sekcjach, mogli poznać dobrze anatomię. Ilustrowałem to dzieło rycinami, które wiernie oddają wygląd narządów+. Zdaniem Vesaliusa, tablice anatomiczne miały zachęcać studentów do uczestnictwa w sekcjach” – wskazał.
Dzieło „De humani corporis fabrica” zawiera 300 drzeworytowych ilustracji, które pochodzą - jak się powszechnie uważa - z warsztatu Tycjana.
„Drzeworyty ilustrują budowę anatomiczną ludzkiego ciała. Są to projekcje zarówno całych układów, jak i ich szczegółowych elementów. Projekcje poszczególnych układów, np. kostnego czy też mięśniowego, przedstawione są w różnych, często nienaturalnych pozach, które Vesalius umieścił z rozmysłem w celu pełniejszego uwydatnienia struktur anatomicznych. Wartość ilustracji i uniwersalny, ponadczasowy charakter całości dzieła podkreśla również fakt, że ponad 200 lat później autorzy Wielkiej Encyklopedii Francuskiej, ilustrując hasło +Anatomia+, wzorowali się, czy wręcz kopiowali, przedstawienia ludzkiego szkieletu pochodzące z dzieła Vesaliusa” – podał Kleczek.
Książnica Cieszyńska zaprezentuje dzieło w najbliższy piątek.
Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą około 120 tys. woluminów, w tym ponad 16,5 tys. starodruków, 46 inkunabułów i 17 tys. rękopisów. Najcenniejszą częścią jest księgozbiór ks. Leopolda Szersznika. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ pat/
