Sala gotycka Zamku Żupnego w Wieliczce. Fot. PAP/S. Rozpędzik
Podpisy znamienitych gości, odwiedzających kopalnię soli w Wieliczce, jak np. Chopina, Geothego, Mendelejewa czy Tierieszkowej, i cenne archiwa można zobaczyć na wystawie "Najstarsze, najcenniejsze, najciekawsze… Z muzealnego archiwum" w Zamku Żupnym w Wieliczce.
"Księgi pamiątkowe zwiedzających kopalnię soli" zostały wprowadzone w XVIII w. przez Austriaków i funkcjonują do czasów współczesnych. Stanowią swoistą historię ruchu turystycznego i są cennym zbiorem autografów znanych osobistości odwiedzających kopalnię.
Są w nich wpisy m. in. Fryderyka Chopina, Ignacego Paderewskiego, Adama Stefana Sapiehy, Karola Wojtyły, Józefa Piłsudskiego, Aleksandra I, Elizy Orzeszkowej, Adama Asnyka, Johanna Wolfganga von Goethego, Jana Matejki, Walentyny Tiereszkowej, Dmitrija Mendelejewa.
Uzupełnieniem wystawy są wizerunki znamienitych gości lub pamiątkowe fotografie wykonane w Wieliczce (m. in. Karola Wojtyły z wycieczką szkolną czy prezydenta Stanisława Wojciechowskiego).
Oprócz "Ksiąg" na wystawie można zobaczyć także najstarsze i najcenniejsze dokumenty ze zbiorów Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, które ze względów konserwatorskich na co dzień są przechowywane w archiwum.
Prezentowany jest m.in. dokument z 1631 r., sporządzony przez burmistrza i rajców miasta Wieliczki z jedyną zachowaną pieczęcią przedstawiającą herb miasta. Jego uzupełnieniem jest panorama miasta z tego okresu.
Cenny zbiór tworzą dokumenty królewskie, wydane m. in. przez Stefana Batorego, Zygmunta III, Władysława IV, Jana III Sobieskiego, Augusta II. Dokumenty te, prezentowane wraz z wizerunkami władców, zawierają np. przywileje nadane miejscowym cechom. W innych królowie, jako właściciele Żup Krakowskich, informują o zamierzonych kontrolach, rozstrzygają istotne kwestie czy nakazują wydawanie soli wyznaczonym osobom lub instytucjom, np. 180 beczek dla kasztelana połanieckiego, 50 beczek dla Dominikanów z Dzikowa oraz 30 beczek soli dla konwentu Benedyktynek w Staniątkach.
Na wystawie zaprezentowano również XVI-wieczny starodruk "Kroniki polskiej" Marcina Bielskiego.
Interesujące dokumenty, dotyczące personelu kopalni, zestawiono z przedmiotami związanymi z ich pracą. Z kolei ozdobne faktury i oferty można oglądać w zaaranżowanym gabinecie urzędnika salinarnego.
Wystawa "Najstarsze, najcenniejsze, najciekawsze… Z muzealnego archiwum" prezentowana będzie w Zamku Żupnym do 16 lutego.
Żupy Krakowskie to przedsiębiorstwo królewskie, powstałe pod koniec XIII wieku, obejmujące kopalnie soli kamiennej i warzelnie w Wieliczce i Bochni oraz składy solne. Przedsiębiorstwo działało przez blisko 500 lat, aż do pierwszego rozbioru Polski w r. 1772. Żupa krakowska była największym w dawnej Rzeczypospolitej zakładem przemysłowym i jednym z największych w Europie. Zorganizowany ruch turystyczny trwa w kopalni od końca XVIII wieku.
Powstałe w 1951 roku Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce mieści się w średniowiecznym Zamku Żupnym, posiada również stałą ekspozycję w kopalni. W czerwcu 2013 r. Zamek Żupny razem z kopalnią soli w Bochni został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W ten sposób razem z kopalnią soli w Wieliczce, która w rejestrze znajduje się od 1978 r., na liście jako "Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni" znalazły się wszystkie trzy obiekty związane z historycznym wydobyciem soli w Małopolsce.(PAP)
hp/ mow/
