Wystawą "Montaże. Debora Vogel i nowa legenda miasta" Muzeum Sztuki w Łodzi przypomni postać przedwojennej pisarki i teoretyka sztuki, autorki teorii montażu i fotomontażu. Ekspozycja ukazująca zjawiska artystyczne z lat 20. i 30. XX wieku zostanie otwarta w piątek w ms2.
Organizatorzy wystawy w ramach Roku Awangardy proponują odkrycie na nowo awangardowej pisarki, krytyka i teoretyka sztuki Debory Vogel (1900-42). Jak podkreślają, Vogel była nie tylko niestrudzoną propagatorką nowych koncepcji sztuki, cenioną przez artystów autorką teorii montażu i fotomontażu, ale także autorką radykalnych prób przełożenia doświadczenia wizualnych praktyk awangardy na język literatury, czynionych po polsku i w języku jidysz.
"Zaprezentujemy spektrum zjawisk artystycznych z drugiej połowy lat 20. i lat 30. XX wieku - od przykładów sztuki abstrakcyjnej inspirowanych Legerowską wersją konstruktywizmu, przez zakorzeniony w estetyce ulicy surrealizm, po eksperymenty malarskie wychodzące w stronę realizmu społecznego. Prace te zostaną zestawione z fotografiami oraz śladami świata lwowskiej komercji i rodzącego się konsumeryzmu" - zapowiedzieli kuratorzy wystawy - Andrij Bojarow, Paweł Polit i Karolina Szymaniak.
Układ i forma ekspozycji odpowiadają ważniejszym wątkom twórczości i myśli artystki, przede wszystkim na zasadzie, na której bazuje technika montażu – tak literackiego, jak i wizualnego. Widzowie zobaczą w ms2 kompozycję miejsc, scen i miast, z którymi związane było życie Debory Vogel i jej rozwój twórczy.
Centrum wystawy jest Lwów, w którym mieszkała artystka. W tym mieście powstały jej najważniejsze prace i rozwinęła się współpraca z artystyczną grupą "artes", z której wywodziło się jedno z bardziej oryginalnych - zdaniem krytyków sztuki - zjawisk we lwowskiej sztuce tego czasu, czyli fotokolaż i fotomontaż. Ze Lwowa artystka "wyruszała w świat" nawiązując bliższe kontakty i przyjaźnie m.in. z Grupą Krakowską, Leonem Chwistkiem, Władysławem Strzemińskim, Brunonem Schulzem i Witkacym. W rodzinnym mieście zginęła zamordowana w czasie likwidacji getta w sierpniu 1942 roku.
Kuratorzy wystawy zwracają uwagę także na inne miasta istotne dla rozwoju myśli Vogel. Jednym z nich jest Paryż. Jak podają, wyobraźnią lwowskich artystów zawładnęły "okna sklepowe i manekiny Pierre’a Imansa" oraz Academie Moderne Fernanda Legera, w której spora ich grupa pobierała nauki w drugiej połowie lat 20. Dzięki tym artystycznym podróżom, na lwowski grunt przeniesiony został prymitywizm, kubizujący koloryzm i oryginalna odmiana nadrealizmu.
Inne ważne w biografii Vogel miejsca to Berlin i Sztokholm, gdzie mieszkała jej rodzina, Łódź - miasto konstruktywizmu i Strzemińskiego oraz Nowy Jork – ze względu na działające w nim grupy eksperymentujących jidyszystów i ich magazyn "Inzich".
Dopełnieniem warstwy wizualnej będzie próba rekonstrukcji awangardowej fonosfery. Złożą się na nią nagrania kompozytora Józefa Kofflera - wczesnego dodekafonisty z Akademii Muzycznej we Lwowie i muzyka atonalna w postaci "Kompozycji muzycznej" Leopolda Lewickiego zestawione z fragmentami ówczesnej muzyki popularnej, piosenki ulicznej i jazzu. Założeniem kuratorów jest stworzenie efektu zwielokrotnionego montażu - map, estetyk, miejsc, wizerunków i dźwięków.
Pierwsze oprowadzanie kuratorskie z udziałem trojga kuratorów odbędzie się w sobotę rano, po nim zaplanowano projekcję filmu Wojciecha Grabowskiego "Artes – nadrealiści ze Lwowa", połączoną ze spotkaniem z autorem.
Wystawa, która dostępna będzie do lutego przyszłego roku, odbywa się w ramach obchodów Roku Awangardy i została objęta honorowym patronatem prezydenta Andrzeja Dudy oraz Polskiego Komitetu ds. UNESCO. (PAP)
autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska
edytor: Paweł Tomczyk
agm/ pat/
