Tablica poświęcona Zawiszy Czarnemu
Stałą wystawę, przybliżającą historię średniowiecznego rycerza i dyplomaty Zawiszy Czarnego, przygotowało dla Muzeum Twierdzy w serbskim Golubacu Muzeum Okręgowe w Sandomierzu. Pochodzący z podsandomierskiego Garbowa rycewrz zginął w bitwie pod Golubacem w 1428 r.
Ekspozycję w serbskim zamku zaprezentowano w ubiegłym tygodniu podczas uroczystości ponownego otwarcia muzeum, po zakończeniu trwających tam kilka lat prac renowacyjnych.
Wystawę "Zawisza Czarny. Polski rycerz i dyplomata" usytuowano na drugim piętrze wieży, zlokalizowanej tuż przy bramie prowadzącej do zbudowanej nad Dunajem fortecy. Jak powiedział w środę PAP dyrektor Muzeum Okręgowego w Sandomierzu dr Dominik Kacper Płaza, placówka przygotowała tę ekspozycję dla upamiętnienia postaci, która zdobyła sławę na dworach królewskich średniowiecznej Europy.
Wystawa obejmuje osiem plansz z informacjami, w językach serbskim i angielskim, wzbogaconymi ikonografią, na temat biografii Zawiszy Czarnego, jego rodziny – z drzewem genealogicznym - i herbu. Opisy uwzględniają jego podróże jako posła po Europie oraz udział rycerza w turniejach i bitwach. Są też fragmenty zapisów kronikarza Jana Długosza traktujące o Zawiszy i epitafium Adama Świnki, który opisał śmierć rycerza z Garbowa.
Płaza przypomniał, że Zawisza Czarny był związany głównie z dworem króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego, ale pojawiał się gdy tylko "Polska była w potrzebie", m.in. walcząc w bitwie pod Grunwaldem i służąc w poselstwach króla Władysława Jagiełły. "Był patriotą w bardzo dobrym tego słowa znaczeniu, a jednocześnie Europejczykiem (…). Jedna z plansz mówi o jego charakterze bohatera narodowego, nawiązując do przysłowia +polegać jak na Zawiszy+" – opisywał Płaza.
Realizacja ekspozycji była możliwa dzięki współpracy z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej w Belgradzie. Projekt został zrealizowany dzięki wsparciu partnerów sandomierskiego muzeum: Miasta Sandomierz, Powiatu Sandomierskiego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego, Gminy Dwikozy i Stowarzyszenia Zawiszy Czarnego z Garbowa.
Utworzenie stałej ekspozycji w Golubacu, to jeden z wielu aspektów działalności sandomierskiego muzeum, skupionych wokół postaci Zawiszy Czarnego. W 2016 r. palcówka realizowała projekt naukowo-badawczy, związany z poszukiwaniem w Garbowie siedziby rodu z którego wywodził się rycerz. Garbów, tworzony przez dwie wsie – Stary i Nowy Garbów – znajduje się w podsandomierskiej gminie Dwikozy.
"Zastosowano kilka metod badań nieinwazyjnych, które pokazały struktury w ziemi - mogą być one rozpatrywane jako budynek ze średniowiecza. To nie jest tak, że mamy stuprocentowy dowód, że to miejsce tam było. Wymaga to dalszych studiów, być może w przyszłości zakończonych niewielkimi wykopaliskami" – zaznaczył Płaza. Dodał, że z kolei Serbowie mają pomysł by poszukiwać u siebie grobu sławnego rycerza.
Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima (ok. 1370-1428) - starosta kruszwicki i spiski - przed 1410 r. wiele razy brał udział w wyprawach przeciwko Turkom, występując w szeregach rycerstwa europejskiego, zwoływanego na te wyprawy przez króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego. Brał czynny udział w bitwie pod Grunwaldem. W 1412 r. uczestniczył wraz z królem Władysławem Jagiełłą w uroczystym zjeździe monarchów w Budzie, gdzie został zwycięzcą wielkiego turnieju rycerskiego.
W 1415 r. podczas turnieju we francuskim Perpignan, Zawisza pokonał Jana z Aragonii. Jak mówią historyczne przekazy, Polak jednym uderzeniem kopii wysadził z siodła godnego przeciwnika i utwierdził w ten sposób sławę niepokonanego i najznamienitszego rycerza w Europie. Poprzez zwycięstwa w licznych turniejach oraz bohaterstwo na polu walki, Zawisza urósł do rangi "symbolu cnót rycerskich".
Zawisza Czarny był uczestnikiem polskiej delegacji na Sobór w Konstancji (1414-1418). Zginął z rąk tureckich w czerwcu 1428 r. pod w Golubacem. (PAP)
autor: Katarzyna Bańcer
ban/ agz/
