Kolekcję unikatowych zegarów, cyrkli i innych instrumentów astronomicznych zakupiło Muzeum Warmii i Mazur, dzięki tegorocznej dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nabytki wzbogaciły stałą wystawę o Mikołaju Koperniku.
Jak poinformowała PAP w piątek kustosz z olsztyńskiego muzeum Barbara Głuchowska, zakup eksponatów pochodzących z prywatnej kolekcji był możliwy, dzięki pozyskaniu 71 tys. zł z programu "Kolekcje Muzealne" resortu kultury. Nowe nabytki uzupełniły wystawę "Mikołaj Kopernik - mieszkaniec zamku olsztyńskiego".
"Są to rzeczy, które rzadko pojawiają się na rynku antykwarycznym. Oczywiście nie są bezpośrednio związane z postacią Kopernika, bo pochodzą w większości z XVII i XVIII wieku, ale w jego czasach używano podobnych narzędzi mierniczych" - mówiła kustosz.
Głuchowska dodała, że choć zakup sfinalizowano niedawno, to nabytki można już oglądać na ekspozycji prezentującej możliwy wygląd gabinetu Kopernika. Dotychczas olsztyńskie muzeum jedynie wypożyczało je od właściciela. "Zostały kupione, bo zależało nam, żeby zatrzymać je na zawsze" - wyjaśniła.
We wrześniu muzeum wyda specjalny folder i zorganizuje wykład poświęcony nowym eksponatom. Wśród nich jest komplet metalowych cyrkli z przełomu XVII-XVIII w., wykonanych w zachodnioeuropejskich warsztatach. Olsztyńska placówka nie miała wcześniej z swoich zbiorach takich narzędzi.
W ocenie muzealników szczególnie cenny pod względem artystycznym i historycznym jest zegar słoneczny i księżycowy z 1787 r. Z inskrypcji wynika, że wykonał go mistrz zegarmistrzowski Ignacy Manuwir lub Maneuver, sam zaś obiekt należał do wileńskich rodzin Buczyńskich herbu Strzemię i Mążyńskich herbu Lis.
Innym z nabytków jest datowany na początek XVIII w. cynowy tympan. Jest to wymienna część do astrolabium, czyli przyrządu astronomicznego używanego do wyznaczania położenia ciał niebieskich nad horyzontem, co było przydatne w nawigacji.
Muzeum zakupiło też unikatowe zegary. Jeden z nich - wykonany z drewna i papieru, wielościenny zegar słoneczny z XVIII w. - sygnowany jest przez Davida Beringera z Norymbergi. Zegary z tego warsztatu znajdują się w zbiorach wielu europejskich muzeów, w tym Muzeum Galileusza we Florencji.
W ocenie muzealników szczególnie cenny pod względem artystycznym i historycznym jest zegar słoneczny i księżycowy z 1787 r. Z inskrypcji wynika, że wykonał go mistrz zegarmistrzowski Ignacy Manuwir lub Maneuver, sam zaś obiekt należał do wileńskich rodzin Buczyńskich herbu Strzemię i Mążyńskich herbu Lis.
Zegar w XIX w. był przechowywany na dziedzińcu plebanii kościoła parafialnego w Kiernowie na Wileńszczyźnie. Informacje o tym wraz z dokładnym opisem zegara olsztyńscy muzealnicy odnaleźli w publikacji Władysława Syrokomli pt. "Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna".
Olsztyńskie muzeum wzbogaciło się też o wyjątkową - ze względu na świetny stan zachowania - klepsydrę (zegar piaskowy) z XVII w.
Wystawa o Koperniku od lat jest uważana za główną atrakcję olsztyńskiego zamku. Prezentuje życie i wszechstronną działalność genialnego astronoma, który z sukcesami zajmował się również m.in. medycyną, ekonomią czy matematyką. W 2013 r. z okazji Roku Kopernikowskiego ekspozycję zmodernizowano i wzbogacono o multimedia.
Do największych skarbów w zbiorach muzeum należy tzw. kopernikowski inkunabuł medyczny oraz tablica astronomiczna w zamkowym krużganku, wykonana przez Kopernika na przełomie 1516-1517 r., która umożliwiała graficzne przedstawienie momentu równonocy wiosennej.
Mikołaj Kopernik była najsłynniejszym mieszkańcem olsztyńskiego zamku. Jako administrator dóbr kapituły warmińskiej rezydował tu dwukrotnie: w latach 1516-1519 i 1520-1521. W Olsztynie zaczął spisywać swoje dzieło "O obrotach sfer niebieskich", zawierające rewolucyjną heliocentryczną teorię Wszechświata. Opracował także zarys rozprawy "O ocenie pieniądza", która doprowadziła go potem do sformułowania słynnego prawa, że "gorszy pieniądz wypiera z obiegu ten lepszy". (PAP)
mbo/ zan/
