Ordery św. Stanisława, a także portrety osób, które je otrzymały, można będzie od wtorku oglądać na wystawie na Zamku Królewskim na Wawelu. Ekspozycja została urządzona w 250. rocznicę ustanowienia odznaczenia.
„Wystawa niesie przesłanie ideowe, przesłanie o charakterze tożsamościowym i patriotycznym. (...) Sięgnęliśmy do wspaniałości I Rzeczypospolitej, ponad zaborami, ponad czarną legendą Stanisława Augusta Poniatowskiego, chcemy przypomnieć, jakie to były - jednak mimo wszystko - wspaniałe czasy i jak stosunkowo wiele jeszcze się z tego zachowało” – powiedział PAP dyrektor Zamku na Wawelu prof. Jan Ostrowski.
Na konferencji prasowej kustosz wystawy Dariusz Nowacki mówił, że w czasach stanisławowskich ok. 1,7 tys. osób otrzymało ordery, a w czasach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego - kilkaset. „Niewiele zachowało się odznak po konkretnych kawalerach” – zwrócił uwagę kustosz.
Order św. Stanisława król przyznawał za aktywność na rzecz ojczyzny. Otrzymywali go głównie arystokraci i przedstawiciele średniej szlachty. Odznaczenie miało zachęcać uhonorowanych do dalszych działań patriotycznych.
Oprócz orderów i portretów na wystawie ciekawie prezentuje się dokument Stanisława Augusta ustanawiający odznaczenie oraz miecz, którym król pasował kawalerów Orderu.
Order św. Stanisława to historyczne, jedno z najstarszych i najważniejszych państwowych odznaczeń cywilnych. Ustanowił je król Stanisław August Poniatowski 7 maja 1765 r., a nadawane było w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim. Wręczano je corocznie podczas majowych uroczystości ku czci św. Stanisława w kościele św. Krzyża w Warszawie.
Trójorderowy system Rzeczypospolitej, złożony z Orderu Orła Białego, św. Stanisława i Orderu Wojskowego (Virtuti Militari) przestał istnieć po utracie niepodległości w 1795 r. Dwukrotnie był wznawiany - po powstaniu Księstwa Warszawskiego w 1807 r. oraz na większą skalę w Królestwie Polskim w 1815 r.
Ostatecznie przeszedł do historii wraz z pozbawieniem Mikołaja I tronu polskiego przez Sejm Królestwa Polskiego i upadkiem powstania listopadowego w 1831 r. Wówczas car Mikołaj I przekształcił polskie odznaki zaszczytne w ordery rosyjskie, nie mające nic wspólnego – podobnie jak XX-wieczne prywatne uzurpacje – z ich historią.
Po odzyskaniu niepodległości, w miejsce zrusyfikowanego Orderu św. Stanisława Sejm Rzeczypospolitej ustawą z 4 lutego 1921 r. powołał do istnienia Order Odrodzenia Polski, Polonia Restituta. Do dziś jest on obok Orderu Orła Białego jednym z najwyższych polskich państwowych odznaczeń cywilnych.
Wystawa "Praemiando incitat (nagradzając zachęca - PAP). Order Świętego Stanisława 1765-1831. W 250. rocznicę powołania Orderu" czynna będzie do 6 grudnia. Zamek na Wawelu zorganizował ją wspólnie z Zamkiem Królewskim w Warszawie. (PAP)
bko/ gma/
