"Dzieje sprawy Katynia" J. Łojka
Jerzy Łojek - wybitny historyk, który w PRL-u walczył o prawdę o zbrodni katyńskiej - jest bohaterem nowej wystawy w Muzeum Katyńskim w Warszawie. Ekspozycja przedstawia m.in. karty z jego maszynopisu "Dzieje sprawy Katynia", które publikowano w podziemiu.
"Wystawa poświęcona Jerzemu Łojkowi to nie jest tylko wystawa poświęcona postaci, ale również wystawa poświęcona historii walki o prawdę katyńską i o ukazanie zbrodni NKWD z 1940 roku na polskich obywatelach. Jerzy Łojek, będąc historykiem XIX wieku, swoją pasję poświęcił także na odkrycie tego, co było zakłamane po wojnie w Polsce" - powiedział w piątek podczas otwarcia wystawy prof. Zbigniew Wawer, dyrektor Muzeum Wojska Polskiego, którego oddziałem jest Muzeum Katyńskie.
"Był postacią nietuzinkową, postacią, która swoją pasję historyczną potrafiła przekazywać młodszym pokoleniom. Starał się to czynić w bardzo przystępny sposób. Był historykiem, który uważał, że historia ma być opisana nie tylko na podstawie dokumentów i z wielką liczbą przypisów, ale również by ona docierała do społeczeństwa. Jerzy Łojek był przekonany, że jeżeli historia nie dotrze do ludzi, to oni się nią nie zainteresują" - podkreślił Wawer.
Wystawa przedstawia życie i działalność Jerzego Łojka, w tym jego osobiste dokumenty, m.in. legitymację Instytutu Badań Literackich, "Kalendarz historyczny" z osobistymi adnotacjami historyka, a także jego zabytkowy, inkrustowany szlachetnymi kamieniami nóż do papieru.
Goście muzeum mogą również obejrzeć karty z maszynopisu "Dzieje sprawy Katynia" (w latach PRL książka była jednym z najbardziej popularnych opracowań dot. zbrodni katyńskiej). "Pojednanie z narodem rosyjskim może nastąpić dopiero wtedy, gdy jego autorytatywni przedstawiciele dokonają publicznej ekspiacji za zbrodnie w sposób analogiczny do wystąpień przedstawicieli rządu RFN Brandta czy Schmidta w sprawie zbrodni hitlerowskich" - napisał w maszynopisie Łojek.
W gablotach wystawiono również książki historyka, takie jak "Geneza i obalenie Konstytucji 3 Maja", "Dzieje pięknej Bitynki", "Potomkowie Szczęsnego - dzieje fortuny Potockich z Tulczyna", "Szanse powstania listopadowego", "Agresja 17 września 1939". Ekspozycja przedstawia również sylwetki i fotografie ojca i małżonki historyka - Leopolda Łojka (zginął w 1940 r. Katyniu) i Bożeny Mamontowicz-Łojek (zginęła 10 kwietnia 2010 r. pod Smoleńskiem). "Był synem polskiego oficera, który oddał życie za Rzeczpospolitą. Jurek przyjął za własne przesłanie narodowego poety, który ideał walki o wolność czyni elementem dziedzicznym przechodzącym z jednego pokolenia na drugie" - wspomina b. premier Jan Olszewski, którego słowa można odnaleźć pośród pamiątek po historyku.
Podczas otwarcia ekspozycji wręczono odznaczenia, m.in. medal "Pro Patria" dla przedstawicieli Muzeum Katyńskiego za kultywowanie pamięci o tradycji walk o niepodległości Polski. Medal wręczył p.o. szef Urzędu ds. Kombatantów Jan Józef Kasprzyk, który podziękował nie tylko muzealnikom, ale również krewnym ofiar zbrodni katyńskiej. "W wigilię tej strasznej rocznicy 17 września, w której podeptano wszelkie zasady i umowy międzynarodowe jesteśmy wdzięczni przede wszystkim rodzinie katyńskiej za to, że walczyła o prawdę i pamięć" - podkreślił Kasprzyk.
W otwarciu wystawy w Muzeum Katyńskim poza bliskimi ofiar NKWD brali udział również przedstawiciele MON, w tym wiceminister MON Wojciech Fałkowski, a także przedstawiciele policji, Wojska Polskiego i innych służb mundurowych, historycy i pracownicy Muzeum Wojska Polskiego. Po wernisażu uczestnicy uroczystości udali się na konferencję naukową "Historia żywa - Kresy 1939" zorganizowaną w związku z 77. rocznicą sowieckiej agresji na Polskę.
Jerzy Łojek - historyk, pisarz, publicysta, działacz opozycji w PRL - urodził się 3 listopada 1932 r. w Warszawie. Studia historyczne ukończył na Uniwersytecie Warszawskim w 1956 r., a w roku 1967 uzyskał habilitację. Zajmował się historią polityczną Polski i Europy XVIII-XX wieku, zwłaszcza zagadnieniem stosunków miedzy Europą a Rosją. Wiele uwagi poświęcał epoce rozbiorów, powstaniu listopadowemu, okresowi II wojny światowej. Opublikował ponad 350 artykułów, rozpraw i recenzji oraz 32 książki, wiele z nich było wydawanych w tzw. drugim obiegu. Zmarł 7 października 1986 r. (PAP)
nno/ mow/
