Wizerunki wielu popularnych, ale także zapomnianych już dzisiaj świętych z kolekcji grafik Muzeum Narodowego w Krakowie można oglądać na platformie Cyfrowe Dziedzictwo Kulturowe.
W internecie można także przyjrzeć się z bliska różnym przedstawieniom Matki Bożej i wysłać e-kartkę ze swoim patronem.
Do końca roku specjaliści z MNK chcą zdigitalizować w sumie 1,4 tys. grafik z wizerunkami świętych.
Zbiór ten nie był wcześniej publikowany, a należy do ciekawszych w Europie. Opisując grafiki, muzealnicy sprawdzają katalogi m.in. British Museum, Biblioteki Kongresu USA czy wiedeńskiego Muzeum Albertina. „Mamy w naszej muzealnej kolekcji rzadkie i piękne dzieła. Są to różnorodne przedstawienia, często kompozycje wielofiguralne” – powiedziała PAP Magdalena Czubińska, kierownik działu Sztuki Współczesnej w MNK.
W cyfrowym katalogu „Wszyscy święci w MNK” oprócz fotografii oraz informacji o autorze grafiki i czasie jej powstania, zamieszczona jest nota popularnonaukowa. Specjaliści wyjaśniają w niej symbolikę dzieła, ikonografię postaci, przypominają historię ośrodków pielgrzymkowych i sanktuariów, a także wydarzenia i legendy związane z postacią konkretnego świętego. Odbiorcy dowiedzą się także, gdzie znajduje się malarski pierwowzór grafiki, gdyż wiele z nich powstało na podstawie obrazów.
W cyfrowym katalogu „Wszyscy święci w MNK” oprócz fotografii oraz informacji o autorze grafiki i czasie jej powstania, zamieszczona jest nota popularnonaukowa. Specjaliści wyjaśniają w niej symbolikę dzieła, ikonografię postaci, przypominają historię ośrodków pielgrzymkowych i sanktuariów, a także wydarzenia i legendy związane z postacią konkretnego świętego.
Ryciny z okresu od XVI do XX wieku, są świadectwem pobożności kolejnych pokoleń wiernych różnych obrządków z Polski i Europy, ale mogą interesować nie tylko badaczy religijności i kultu świętych. "Ludzie lubią historie, lubią dowiadywać się o swoim pochodzeniu i tradycji" – podkreślają zaangażowani w projekt muzealnicy.
W Polsce od wieków bardzo silny jest kult maryjny, choć nie jesteśmy jednym europejskim krajem, w którym wierni darzą szczególną czcią Matkę Bożą. „W kolekcji MNK są wizerunki Maryi czczone zarówno w Kościele obrządku łacińskiego, greckokatolickiego, jak i prawosławnego. Często do sanktuariów maryjnych II Rzeczpospolitej pielgrzymowano bez rozróżnienia na wyznanie i obrządek. Tak było np. w przypadku Berdyczowa, Podkamienia czy Żyrowic” – powiedziała PAP pełnomocnik dyrektora MNK ds. Digitalizacji Agnieszka Widacka–Bisaga.
Jak zauważyła, sanktuaria maryjne w Polsce rozkwitały jedno po drugim i do XIX rozwijały się w obrębie wspólnot zakonnych. „Zwieńczeniem kultu danego wizerunku uchodzącego za cudowny i cuda czyniący była uroczysta koronacja obrazu na mocy dekretu papieża. Koronacje wizerunków maryjnych w Polsce rozpoczęła Matka Boska Łaskawa z kościoła jezuitów w Warszawie w 1651 roku. Do wybuchu II wojny światowej koronowano w Polsce 62 wizerunki maryjne, a w latach 1958-1992 dalszych 97” - powiedziała Widacka-Bisaga.
Sława niektórych sanktuariów maryjnych, które były prężnymi ośrodkami kultu, z czasem przeminęła. Tak stało się np. z karmelitańskim sanktuarium na Piasku w Krakowie czy z kultem Matki Boskiej Inwałdzkiej.
W kolekcji grafik MNK są prace ilustrujące boską interwencję w sprawy ludzi - jedna z nich przedstawia Matkę Boską wspierającą obrońców oblężonej Ławry Poczajowskiej.
W ramach projektu „Wszyscy święci w MNK” digitalizowane są także grafiki przedstawiające świętych. Najczęściej uwieczniani byli twórcy wielkich zakonów np. św. Dominik, św. Franciszek z Asyżu i św. Klara, doktorowie Kościoła oraz męczennicy jak np. Andrzej Bobola czy św. Wawrzyniec, których śmierć poniesiona często w okrutnych okolicznościach działała na wyobraźnię wiernych.
„Grafiki przedstawiają zazwyczaj sceny z życia codziennego świętych lub moment, w którym dokonują oni cudu. Częste, zwłaszcza w baroku, są sceny apoteozy lub triumfu - święty wstępuje do nieba w otoczeniu aniołów, a czasem także w towarzystwie Matki Bożej. Mamy także grafiki przedstawiające sceny męczeństwa” – mówiła Magdalena Czubińska.
Zdigitalizowane grafiki można oglądać na portalu Cyfrowe Dziedzictwo Kulturowe (www.kultura.malopolska.pl), wpisując w jego wyszukiwarkę hasło „święci”. Zbiór jest sukcesywnie uzupełniany.
Projekt „Wszyscy święci w MNK” jest finansowany z programu ministerstwa kultury i dziedzictwa narodowego „Kultura+”. (PAP)
wos/ pz/
