Wystawa o Czesławie Miłoszu w dawnym majątku rodzinnym w Krasnogrudzie

W dworze od czterech lat działa Międzynarodowe Centrum Dialogu prowadzone przez Fundację Pogranicze. XVII-wieczny dwór w Krasnogrudzie leży tuż przy granicy polsko-litewskiej. Przed wojną należał do rodziny Czesława Miłosza. Jest to miejsce, z którym noblista czuł się mocno duchowo związany, gdzie często przyjeżdżał na wakacje do ciotek. Przeżył tam również zawód miłosny.

Wystawę "Miłosz. Szukanie ojczyzny" można oglądać pomieszczeniach dworu. Jak powiedziała PAP Małgorzata Czyżewska z fundacji "Pogranicze", od początku działalności centrum w tym miejscu, można było oglądać wystawę o Miłoszu, ale teraz jest jej nowa odsłona. "Wystawa po kilku latach doświadczeń, rozmów, odwiedzin różnych grup, została przearanżowana" - wyjaśniła Czyżewska. Dodała, że obok przestrzeni już znanych, otwarto też nowe.

Ekspozycja zajmuje dół dworu, a także piwnice. Każda z izb, to przestrzeń poświęcona innemu aspektowi życia Miłosza. "Przestrzenie te, nie służą tylko do zwiedzania, ale są też przestrzeniami, gdzie mogą odbywać się spotkania, warsztaty czy inne działania" - dodała Czyżewska.

"Pokój dzieciństwa", w którym prezentowane były dotychczas m.in. ulubione lektury noblisty, został zmieniony na pracownię przyrody. Czyżewska powiedziała, że to odwołanie do zamiłowań Miłosza z dzieciństwa, kiedy wspólnie z dziadkiem robili albumy roślin i zielniki. Teraz też można tu odnaleźć zielniki z ziołami, które można znaleźć w Krasnogrudzie, poznać ptaki i zwierzęta zamieszkujące okolicę. "To przestrzeń, gdzie wprowadzamy w świat przyrody" - dodała.

Nową, ważną przestrzenią - jak podkreśliła Czyżewska - jest miejsce opowiadające o kobietach w życiu Miłosza. Znajduje się tu m.in. portret matki, zdjęcia dwóch ciotek - Gabrieli i Niny - właścicielek Krasnogrudy oraz wiersze im poświęcona. Wspominane są też dwie żony poety - Janina i Carol. Czyżewska powiedziała, że obie były bardzo ważne w życiu noblisty. Carol - jak dodała - poświęcił jeden ze swych najwybitniejszych utworów, poemat "Orfeusz i Eurydyka".

Kuchnia zmieniła się w przestrzeń gościnną. Tutaj - jak mówiła Czyżewska - można usiąść przy wspólnym stołem, odpocząć, spotkać się i porozmawiać, przeczytać i wziąć ze sobą wiersze poety rozwieszone na ścianach. Jest też specjalny ekran, na którym można "obejrzeć" wiersze Miłosza, które zostały zmienione na język obrazu.

Dotychczasowa kuchnia, w której można było znaleźć przepisy na ulubione potrawy Miłosza, została przeniesiona do piwnic dworu. Tu, obok kawiarni, powstała spiżarnia, która - jak mówiła Czyżewska - jest miejscem pełnym zapachów i smaków, gdzie wraca się do starych przepisów i ziół. To miejsce, w którym będzie można wspólnie wracać do tradycyjnych smaków.

We wszystkich przestrzeniach na ścianach zamieszczone są wiersze poety, które można też zabrać ze sobą do domu. "Chodziło nam o to, żeby w każdej przestrzeni znaleźć się samotnie, przeżyć każdy wiersz po swojemu. To przestrzeń kontemplacyjna" - powiedziała Czyżewska.

Dwór w Krasnogrudzie przed wojną należał do rodziny Miłosza, ze strony matki. Położony jest w starym parku, na skarpie opadającej do jeziora, przy granicy Polski i Litwy. Pierwszy dokument z 1676 r. podaje, że właścicielką Krasnogrudy była Krystyna z Giblów, córka mieszczanina wileńskiego. Od końca XVIII w. do 1939 r. władały tu rody ziemiańskie Eysymontów i Kunatów. Z tych ostatnich wywodziła się matka Czesława Miłosza, Weronika.

Poeta przebywał w Krasnogrudzie w okresie międzywojennym u swych krewnych ze strony matki. Spędzał tam większość swoich gimnazjalnych i uniwersyteckich wakacji, pisał wiersze. Po latach emigracji kilka razy powrócił do Krasnogrudy.

Aż do połowy ubiegłego stulecia, z nieznacznymi elementami przebudowy z pierwszej połowy XIX wieku, dwór w Krasnogrudzie trwał niezmieniony. Pozbawiony jednak w okresie powojennym opieki, ulegał stopniowej dewastacji. W ramach rewitalizacji zniszczony drewniany dwór rozebrano i wybudowano od nowa. Otwarto go w 2011 roku. (PAP)

swi/ pz/