Wystawę poświęconą transformacji ustrojowej sprzed 30 lat, skompletowaną przede wszystkim z eksponatów przekazanych przez mieszkańców, otwarto w piątek w Węgierskim Muzeum Narodowym w Budapeszcie.
Ekspozycja „Nasz wspólny czas ‘89-90” prezentuje przedmioty, zdjęcia i dokumenty związane z całą serią wydarzeń związanych ze zmianą ustrojową, którym ramy czasowe nadają początek polityki pierestrojki Michaiła Gorbaczowa (luty 1986 roku) oraz pielgrzymka św. Jana Pawła II na Węgrzech w sierpniu 1991 roku.
Można zatem zobaczyć eksponaty związane z ponownym pogrzebem 16 czerwca 1989 roku bohaterów rewolucji węgierskiej 1956 roku, w tym ówczesnego premiera Imre Nagya, kiedy to młody Viktor Orban zażądał wycofania wojsk sowieckich, z otwarciem granicy austriacko-węgierskiej dla obywateli NRD we wrześniu 1989 roku czy z pierwszymi wolnymi wyborami w 1990 roku.
"Rok temu rozpoczęliśmy akcję, prosząc o udostępnianie pamiątek związanych ze zmianą ustrojową i w ciągu roku zgłosiło się ponad 60 osób. Udało nam się zgromadzić mnóstwo zdjęć, dokumentów i przedmiotów. Z tego olbrzymiego materiału – który częściowo został nam podarowany, a częściowo wypożyczony - zrobiliśmy wybór i uzupełniliśmy eksponatami z własnych zbiorów; proporcja wyniosła 80:20 procent" – powiedział PAP kurator wystawy Vilos Gal.
Podkreślił, że zamysłem było pokazanie tamtych wydarzeń nie z poziomu wielkiej polityki, tylko zwykłego człowieka. "Pokazujemy turystykę zakupową, np. wyjazdy Węgrów do Austrii, trudności gospodarcze, to że bardzo trudno było dostać telefon czy kupić samochód, na który trzeba było czekać kilka lat" - powiedział.
Jak zaznaczył Gal „jeden z najciekawszych przedmiotów jest związany z Polakami". Na demonstrację 15 marca 1989 roku w Budapeszcie młodzi ludzie z Polski przywieźli transparent, prawdopodobnie wykonany z prześcieradła, na którym widnieje napis "Solidarność polsko-węgierska" i herb Węgier, a słowo „Solidarność” jest namalowane czerwoną farbą. Transparent został przekazany Muzeum przez Węgra, który w tamtym czasie był studentem pierwszego roku architektury i poprosił Polaków o jego podarowanie. Gal podkreślił, że muzeum dysponuje fotografią, na której widać ten transparent podczas demonstracji na placu Wolności. Ona także została wystawiona.
Na wystawie można też zobaczyć m.in. legitymacje członkowskie powstających partii demokratycznych, np. Związku Wolnych Demokratów, czy przedmioty związane z kampanią partii opozycyjnych przed wyborami 1990 roku.
Jest również wiele przedmiotów codziennego użytku pokazujących życie w tamtym okresie, np. zestaw sztućców, książeczka walutowa, komputer Commodore, który był przedmiotem marzeń wielu chłopców, czy zabawki.
Wstawę zamykają przedmioty związane z pielgrzymką św. Jana Pawła II, np. numer pisma „Katolikus Szo” (Głos katolicki) zapowiadający jego przyjazd na Węgry, medal wydany z okazji pielgrzymki czy papierowa torba z podobizną papieża i podpisem „Joannes Paulus PP II”. „Nie tylko ja uważam, że wizyta papieża Jana Pawła II była dopełnieniem zmiany ustrojowej” – zaznaczył kurator wystawy Gal.
Narracją do całej wystawy jest seria komiksowych rysunków przedstawiających tamte wydarzenia z punktu widzenia zwykłej rodziny. Celem jest dotarcie do najmłodszego pokolenia, które nie ma własnych wspomnień z tamtego okresu.
Wystawa będzie czynna do końca sierpnia.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ ap/
