Gustaw Ehrenberg, jeden z więźniów Cytadeli Warszawskiej. Źródło: Muzeum Niepodległości
Fotografie więźniów X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, dzieła sztuki oraz akta carskich władz represyjnych znajdą się na wystawie stałej, przygotowywanej przez Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Otwarcie ekspozycji planowane jest na 11 listopada.
Jak powiedział PAP p.o. kierownika Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej Jan Engelgard, zorganizowana w zrekonstruowanych wnętrzach więziennych wystawa ma ukazywać zmagania Polaków o wyzwolenie narodowe na tle dziejów cytadeli. "Będzie ona przekrojowo przedstawiać historię tego miejsca z naciskiem na sylwetki więźniów, wśród których znajdowały się najważniejsze postacie związane z historią Polski XIX i XX wieku, w tym twórcy niepodległości, tacy jak Roman Dmowski czy Józef Piłsudski. Oprócz sztandarowych postaci chcemy jednak pokazać także +drugi szereg+ osób, które przeszły przez te mury" – wyjaśnił.
Jak dodał, sylwetki więźniów zostaną zaprezentowane na tle historii Polski i Warszawy. "Chcemy, żeby widz miał ogląd, w jakiej epoce działy się te wydarzenia, dlatego odtworzymy fragment warszawskiej ulicy z końca XIX wieku, gdzie będzie kawiarenka i prasa z tamtego okresu. Prezentacja kontekstu historycznego jest bardzo istotna, aby wystawa stała się lekcją historii w pigułce" - podkreślił Engelgard.
Według p.o. dyrektora Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, wystawa "powstanie przy wykorzystaniu nowoczesnych środków wyrazu". "Zależy nam, by ekspozycja miała charakter nowoczesnego przekazu, ale nie zatraciła specyfiki tego miejsca. Z doświadczenia wiemy, że widzowie zapamiętują zwykle najbardziej charakterystyczne fragmenty, dlatego stworzymy m.in. kioski multimedialne, a biogramy i zdjęcia poszczególnych więźniów będą wyświetlane na ścianach" – powiedział.
Na ekspozycję będą składać się fotografie więźniów, pozostawione przez nich pamiątki osobiste, dokumenty więzienne, śledcze i sądowe, prasa oraz dzieła sztuki, wśród nich obrazy Jacka Malczewskiego ukazujące losy polskich zesłańców. Zaprezentowana zostanie także odtworzona broń z okresu powstania styczniowego, mapy i sztandary oddziałów powstańczych.
W najbliższych dwóch miesiącach zostanie wyłoniony ostateczny kształt ekspozycji. Wystawa będzie zrealizowana w ramach Projektu: Zwiększenie dostępności do kultury i zachowanie dziedzictwa narodowego poprzez poszerzenie oferty wystawienniczej oraz stworzenie Centralnego Magazynu Zbiorów Muzeum Niepodległości w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014 – 2020. Otwarcie wystawy zaplanowano na 11 listopada.
Cytadela Warszawska to twierdza zbudowana przez cara Mikołaja I w latach 1832-1834 po stłumieniu powstania listopadowego. Obiekt wyposażony w kilkaset armat, wzmocniony w późniejszych latach systemem pięciu fortów, miał zwiększyć kontrolę władz rosyjskich nad Warszawą. W skład cytadeli weszły m.in. istniejące od 1725 r. dawne koszary gwardii koronnej pieszej trzech ostatnich władców niepodległej Rzeczypospolitej, po 1815 r. przemianowane przez Rosjan na Koszary Aleksandrowskie.
W jednym z budynków, tzw. X Pawilonie powstałym w ramach rozbudowy koszar, utworzono centralne więzienie śledcze dla więźniów politycznych. Według szacunkowych danych, przez cytadelę przewinęło się blisko 40 tys. więźniów, wśród nich członkowie tajnych organizacji niepodległościowych, uczestnicy powstań narodowych, działacze polskiego ruchu robotniczego i uczestnicy rewolucji 1905-1907 r. Kilkuset z nich stracono na stokach twierdzy, a tysiące wywieziono na katorgę bądź zesłanie syberyjskie. Więźniami cytadeli byli m.in. Romuald Traugutt, Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Gustaw Ehrenberg, ks. Piotr Ściegienny i Stefan Okrzeja. (PAP)
autor: Daria Porycka
dap/ agz/
