Prace konserwatorskie Panoramy Racławickiej. Wrocław 1984 r. Fot. PAP/J. Morek
Wystawę prezentującą działania konserwatorskie, jakim była poddawana Panorama Racławicka po przywiezieniu jej do Wrocławia w 1946 r., można od poniedziałku oglądać w rotundzie – budynku, w którym prezentowane jest dzieło Jana Styki i Wojciecha Kossaka.
Wystawę zorganizowano z okazji przypadającej w tym roku 30. rocznicy prezentacji Panoramy Racławickiej we Wrocławiu.
Na ekspozycji prezentowane są m.in. zdjęcia i dokumenty przedstawiające pierwszą konserwację monumentalnego dzieła, która zostało przeprowadzona w latach 1949-1953. Wówczas w sali gimnastycznej jednej z wrocławskich szkół malarz Wacław Szymborskie wraz z grupą studentów oczyścił płótno, opisał zniszczenia i zinwentaryzował oderwane fragmenty. Kolejne prace konserwatorskie były prowadzone w latach 70. XX w. Wzmocniono wtedy płótno oraz zabezpieczono warstwę malarską obrazu.
Na początku lat 80. XX w. podjęto ostatecznie decyzję, że Panorama Racławicka będzie prezentowano publicznie we Wrocławiu. W latach 1981-1985 podjęto kompleksową renowację obrazu. To właśnie prace konserwatorskie z tego okresu są najobszerniej prezentowane na wystawie. Obok archiwalnych zdjęć prezentowane są przedmioty używane wówczas przez konserwatorów, m.in. palety z farbami, narzędzie chirurgiczne używane do szycia pęknięć płótna oraz maski gazowe używane podczas impregnacji obrazu toksycznymi substancjami.
„Od początku prac konserwatorskich przy Panoramie Racławickiej stanowiliśmy swoistą grupę pionierów: zarówno prace konserwatorskie, jak i materiały czy narzędzia, którymi musieliśmy się posługiwać, były dla nas wielką niewiadomą” - wspomina Jadwiga Janowska-Kondratowicz, konserwatorka i autorka książki „Panorama z ukosa. Wspomnienia z czasów konserwacji”.
Kierownik Panoramy Racławickiej Romuald Nowak podkreślił, że dzięki zastosowanych 30 lat temu materiałom i technikom konserwatorskim obraz Styki i Kossaka „oparł się próbie czasu”. „Konserwacja Panoramy Racławickiej to jedno z największych osiągnięć polskich konserwatorów końca XX w. Obraz został bardzo poważnie uszkodzony w 1944 r., potem był przewożony z miejsca na miejsce i przez dłuższy czas pozbawiony szans na powtórną prezentację, dopiero zabiegi konserwatorskie z lat 1981-1985 zapewniły mu możliwość dalszej egzystencji” - mówił Nowak.
Wystawę „Konserwacja Panoramy Racławickiej” można oglądać do końca października.
Panorama Racławicka to monumentalny obraz olejny, który został namalowany przez kilku artystów na przełomie XIX i XX w. Jego głównymi autorami są Jan Styka i Wojciech Kossak. Obraz przedstawia epizod z insurekcji kościuszkowskiej - zwycięstwo wojsk polskich nad rosyjskimi w bitwie pod Racławicami (1794). Dzieło powstało w latach 1893-94 na zamówienie miasta Lwowa.
Ma 114 metrów długości i 15 wysokości. Po raz pierwszy zostało zaprezentowane we Lwowie w 1894 r. z okazji odbywającej się tam Powszechnej Wystawy Krajowej. Była to jednocześnie setna rocznica bitwy pod Racławicami.
We Wrocławiu od 1985 r. dzieło jest eksponowane w specjalnie do tego przystosowanym budynku rotundy. Ekspozycję obrazu uzupełnia sztafaż, ustawiony przed malowidłem i oświetlony tak, aby widz oglądający całość nie umiał odróżnić, gdzie kończą się ustawione na podłodze przed obrazem obiekty, a zaczyna sam obraz.(PAP)
pdo/ mhr/
