„Lux in Oriente – Lux ex Oriente”
Dagome iudex – najstarszy związany z chrześcijańską Polską dokument, tiary trzech papieży i oryginalne pismo potwierdzające wybór na głowę Kościoła kard. Karola Wojtyły - m.in. te wyjątkowe eksponaty zostaną zaprezentowane na wystawie w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
Ekspozycja ma zostać otwarta dla publiczności 24 lipca, zbiegnie się więc z odbywającymi się w Polsce Światowymi Dniami Młodzieży.
„Wystawa wpisana jest w obchody 1050. rocznicy chrztu Polski i ma na celu pokazać dziesięć i pół wieku stosunków między Polską a Stolicą Apostolską. Adresujemy tę ekspozycję głównie do młodego pokolenia, aby mogło ono zrozumieć, gdzie są nasze korzenie i uświadomić sobie, że my jesteśmy w Europie od 1050 lat, a nie od 2004 roku i że nie mamy się czego wstydzić, bo w naszej historii mieliśmy postaci, które odcisnęły piętno nie tylko na dziejach Polski, ale też na dziejach Europy, a nawet na dziejach całego Kościoła” – powiedział PAP autor scenariusza i kurator ekspozycji ks. dr Marek A. Rostkowski OMI.
Na wystawę złoży się ponad 100 obiektów - skarbów z bogatych zbiorów watykańskich oraz dzieła sztuki wypożyczone z polskich archiwów i muzeów. Wiele z tych eksponatów prezentowanych będzie w Polsce po raz pierwszy, a niektóre po raz pierwszy w historii opuszczą placówki, do których należą.Na wystawie znajdą się m.in. trzy tiary (symbole władzy papieskiej) związane z osobami Piusa IX, Leona XIII i Piusa XI, dwa ornaty przygotowane dla Pawła VI z okazji Millenium Chrztu Polski czy ornat przygotowany przez siostry klaryski dla Piusa XI. „Prace nad tym ostatnim ornatem trwały pięć lat, siostry wyhaftowały na nim złotą nicią sceny przedstawiające w sumie ponad 100 osób – wszystkich papieży od zatwierdzenia zakonu franciszkańskiego aż do Piusa XI” – wyjaśnił ks. Rostkowski.
Goście wystawy obejrzą też eksponaty związane z Janem Pawłem II, w tym oryginalny (przygotowany w jednym egzemplarzu) dokument potwierdzający wybór na papieża kard. Karola Wojtyły oraz dokument beatyfikacyjny i bullę kanonizacyjną Jana Pawła II podpisaną przez papieża Franciszka.
Wśród najstarszych eksponatów znajdzie się też „Rocznik świętokrzyski” zwany „dawnym”, czyli najstarszy zachowany w oryginale polski rocznik zawierający m.in. wpisy dotyczące przybycia Dąbrówki do Mieszka I w 965 r. i przyjęcia chrztu przez Mieszka I w 966 r.
Na wystawie zaprezentowana zostanie także „Kronika polska” Wincentego Kadłubka obejmująca dzieje od czasów pradawnych po rok 1202, „Psałterz floriański” czy jeden z siedmiu zachowanych na świecie egzemplarzy pierwszego wydania Biblii ormiańskiej.
Ozdobą kolekcji będzie Dagome iudex – najstarszy zachowany odpis najdawniejszego dokumentu dotyczącego państwa polskiego. Dokument ten stanowi część kodeksu łacińskiego nr 3833 z Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej. Po raz pierwszy w historii będzie on wystawiony w Polsce.
Oryginał Dagome iudex został sporządzony u Mieszka I około roku 991. „W dokumencie tym, spisanym po łacinie, Mieszko oddaje państwo – nazwane wówczas +państwem gnieźnieńskim+, pod opiekę Stolicy Apostolskiej. Dzięki temu dokumentowi możemy ustalić w przybliżeniu granice państwa polskiego u schyłku panowania Mieszka I” – powiedział PAP ks. Rostkowski dodając, że z tytułu tego nadania Polska płaciła papiestwu świętopietrze.
"Dagome iudex do naszych czasów nie zachował się w oryginale, lecz wyłącznie w odpisach. Kardynał Deusdedit nakazał ok. 1080 r. spisanie tzw. regestu, czyli streszczenia. Z tego też okresu pochodzi egzemplarz, który pokażemy na wystawie. Konkretnie będzie to wyjątek z Liber canonum datowanego na 1081 r., uważanego za najstarszy zachowany i zarazem najbliższy oryginałowi. Oprócz niego zachowały się jeszcze dwa inne regesty, pochodzące z tego samego okresu i trzy późniejsze o całe stulecie" - powiedział PAP ks. Rostkowski.
Gdańska ekspozycja nosić będzie tytuł „Lux in Oriente – Lux ex Oriente”. Pierwszy człon tytułu (Światło na Wschodzie) odnosi się do wydarzeń sprzed ponad tysiąca lat, kiedy to państwo polskie przyjęło chrześcijaństwo, z kolei drugi - do polskiej działalności ewangelizacyjnej na przestrzeni wieków, po dzień dzisiejszy.
Oprócz muzeów i innych instytucji watykańskich, w tym Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej, Zakrystii Papieskiej, Tajnego Archiwum Watykańskiego czy Papieskiej Biblioteki Misyjnej, eksponaty na wystawę użyczyły też muzea i archiwa działające przy polskich diecezjach oraz instytucje państwowe, w tym Biblioteka Narodowa, Zamek Królewski w Warszawie, Muzea Narodowe w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i Gdańsku a także muzea w Gnieźnie i Lublinie.
Pierwotnie wystawa miała być prezentowana od stycznia do grudnia br. w Poznaniu, Wrocławiu i Warszawie. Nie udało się to jednak. „W lutym br. ks. Rostkowski zwrócił się do nas z propozycją urządzenia ekspozycji w Gdańsku. Choć wystawa jest bardzo skomplikowana organizacyjnie, a czasu było naprawdę mało, zdecydowaliśmy się podjąć tego zadania” – powiedział PAP dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku Wojciech Bonisławski, dodając, że koszt urządzenia ekspozycji finansuje w całości ministerstwo kultury, a wstęp na ekspozycję kosztować będzie symboliczną złotówkę.
Ekspozycja zostanie zorganizowana w Zielonej Bramie – jednym z obiektów gdańskiego Muzeum Narodowego, zlokalizowanym w samym sercu historycznego centrum miasta Wystawa potrwa do 20 października. (PAP)
aks/ rpo/ agz/
