680 tys. zł od resortu nauki na identyfikację ofiar totalitaryzmów

Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów (PBGOT) powstała w 2012 roku na mocy porozumienia Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego (PUM) w Szczecinie i Instytutu Pamięci Narodowej. Z czasem do projektu dołączyły Instytut Ekspertyz Sądowych z Krakowa, Uniwersytet Medyczny w Łodzi i Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.  

W środę wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin poinformował, że badania prowadzone w ramach PBGOT resort nauki wesprze kwotą 680 tys. zł. Środki te zostaną przeznaczone na badania nad stworzeniem procedury i wdrożeniem najnowszych technologii analizy DNA w identyfikacji ofiar zdarzeń masowych i zbrodni systemów totalitarnych.

"To, że żyjemy w niepodległym i demokratycznym państwie, zawdzięczamy bohaterom walk z dwoma totalitaryzmami: komunizmem i hitleryzmem. Wiele ofiar zbrodni komunistycznych i nazistowskich ciągle jest niepochowanych, niezidentyfikowanych. Praca wykonywana przez Zakład Genetyki Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego od strony naukowej reprezentuje najwyższe światowe standardy, budzi zainteresowanie ośrodków naukowych z całego świata. Od strony pamięci historycznej i czci, którą winni jesteśmy ofiarom totalitaryzmów, to, co robią uczeni szczecińscy, jest wprost nie do przecenienia" - powiedział Jarosław Gowin.

Jarosław Gowin: To, że żyjemy w niepodległym i demokratycznym państwie, zawdzięczamy bohaterom walk z dwoma totalitaryzmami: komunizmem i hitleryzmem. Wiele ofiar zbrodni komunistycznych i nazistowskich ciągle jest niepochowanych, niezidentyfikowanych. Praca wykonywana przez Zakład Genetyki Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego od strony naukowej reprezentuje najwyższe światowe standardy, budzi zainteresowanie ośrodków naukowych z całego świata. Od strony pamięci historycznej i czci, którą winni jesteśmy ofiarom totalitaryzmów, to, co robią uczeni szczecińscy, jest wprost nie do przecenienia.

Rektor Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie prof. Andrzej Ciechanowicz wyjaśniał, że uzyskane wsparcie jest niezbędne dla zapewnienia sprawnego kontunuowania pracy naukowców. "Wiedza, kompetencje zgromadzone przez genetyków molekularnych, przede wszystkim genetyków sądowych, pozwoliły nam podjąć się tego dzieła" - mówił prof. Ciechanowicz, deklarując, że projekt będzie trwał, dopóki będzie istniała konieczność identyfikacji ofiar.

Dotąd w laboratoriach PUM tożsamość odzyskały 54 ofiary komunizmu i osiem ofiar nazizmu, w tym m.in. Danuta Siedzikówna, ps. „Inka”, major Zygmunt Szendzielarz, ps. „Łupaszka”, major Bolesław Kontrym „Żmudzin” i major Hieronim Dekutowski „Zapora”. W bazie zgromadzono materiał dowodowy pochodzący ze szczątków blisko 750 ofiar, a u 280 z nich uzyskano wiarygodne profile genetyczne. W Polskiej Bazie Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów znajdują się też, stanowiące materiał porównawczy, próbki DNA od prawie 1,5 tys. krewnych ofiar.

Kierownik Zakładu Genetyki Sądowej PUM dr n. med. Andrzej Ossowski wyjaśniał, że do tej pory w ramach prac wydobyto m.in. 196 osób z Kwatery "Ł" na Powązkach Wojskowych w Warszawie, 385 ofiar z terenu Aresztu Śledczego w Białymstoku, trzy ofiary typowane jako ofiary obławy augustowskiej, osiem ofiar z Białegostoku z Olmont, dwie ofiary z Bielska Podlaskiego, 15 ofiar Zbrodni Katyńskiej, 125 ofiar z Krakowa z Glinnika oraz jedną ofiarę z Inowłodza, typowaną jako szczątki majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Dotąd udało się zidentyfikować 47 ofiar z Kwatery „Ł” na Powązkach Wojskowych, dziewięć ofiar z Aresztu Śledczego w Białymstoku, jedną ofiarę z Bielska Podlaskiego, dwie z Gdańskiego Cmentarza Garnizonowego oraz trzy z Rzeszowa.    

"Proces identyfikacji składa się z kilku etapów. Są to badania historyczne, zbieranie materiału porównawczego od krewnych ofiar, prace ekshumacyjne, badania laboratoryjne i finalna identyfikacja" - mówił dr Ossowski. "Jeżeli chodzi o Kwaterę +Ł+ - czyli nasz najważniejszy projekt - to prace ekshumacyjne są zaawansowane w 65 proc. Do tej pory nie udało się wydobyć jeszcze około setki ofiar. Badania antropologiczne wydobytych ofiar są niemal ukończone, badania historyczne też. Badania genetyczne są zaawansowane w 85 proc. (...) Do 26 ofiar dysponujemy materiałem wystarczającym (do identyfikacji - przyp. PAP). Do 66 ofiar materiał, który jest zebrany, jest niewystarczający, czyli szukamy kolejnych krewnych. Do 43 ofiar, które mamy zidentyfikować, nie mamy żadnego materiału porównawczego" - tłumaczył dr Ossowski

Szczegółowe informacje dotyczące Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów są dostępne na stronie: https://www.pbgot.pl/ (PAP)

ekr/ mrt/