Archiwum polskiego działacza społecznego i narodowego z Zaolzia, lekarza Józefa Mazurka, przekazała do zbiorów Książnicy Cieszyńskiej jego córka Helena Paszek – poinformowała w poniedziałek Anna Rusnok z Książnicy. Głównym tematem archiwum jest II wojna światowa na Śląsku Cieszyńskim.
„To niezwykle bogate archiwum, na które składają się notatki, dokumenty, fotografie, wycinki prasowe i inne materiały, gromadzone już od okresu międzywojennego, a dotyczące dziejów zaolziańskich miejscowości, a przede wszystkim – dramatycznych losów tego skrawka ziemi i jego mieszkańców podczas II wojny” - powiedziała Rusnok.
Głównym tematem archiwum dr. Mazurka jest wojna na Śląsku Cieszyńskim. Większość zebranych materiałów dotyczy tutejszych ofiar niemieckiego terroru, ruchu oporu i wydarzeń wojennych. Zdaniem Rusnok to bezcenne źródło informacji na temat dramatycznych losów mieszkańców Zaolzia w tym czasie, ale i świadectwo ofiarności lekarza, który większość życia poświęcił służbie dla innych.
„Uwagę zwracają przede wszystkim opasłe księgi (…) zawierają oprócz własnych stu lub więcej kart, stosy wycinków prasowych, luźnych fotografii, listów i widokówek, broszur, całych numerów czasopism lub gazet, a nawet pojedyncze oryginalne dokumenty. Jest ich w zbiorze sześć. Każda zawiera materiały dotyczące różnych miejscowości Śląska Cieszyńskiego, ich historii, a przede wszystkim losów mieszkańców” – powiedziała przedstawicielka Książnicy.
Księgi zawierają dziesiątki biogramów osób, z uwzględnieniem ich działalności i losów w czasie wojny. W archiwum znalazły się między innymi spisy ofiar II wojny światowej, które zawierają blisko tysiąc nazwisk uporządkowanych według miejscowości. Osobne teczki są poświęcone więźniom niemieckiego obozu koncentracyjnego Gusen, tzw. Polenlagru w Skrochowicach koło Opawy, a także więzień w Mirowie, Spielbergu i Stein nad Dunajem, losom cieszyńskiego duchowieństwa podczas okupacji oraz ewidencji miejsc straceń.
Dr Mazurek zgromadził materiały na temat katastrofy lotniczej w Cierlicku, w której zginęli Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura, oraz teksty innych autorów, jak maszynopis pod tytułem „Świt w mroku. Pamiętnik z okupacji hitlerowskiej” Marii Wardas, uzupełniony zdjęciami, notatkami i wycinkami prasowymi na temat pisarki.
Archiwum dołączyło do księgi, którą kilka tygodni temu ofiarował książnicy innym darczyńca. Zawiera ona zebraną przez dr. Mazurka dokumentację historii antyhitlerowskiego ruchu oporu na terenie Frysztatu, Karwiny, Raju i Darkowa.
Józef Mazurek urodził się w rodzinie górniczej w Rychwałdzie w 1891 roku. Przed II wojną pracował jako lekarz m.in. w Karwinie na Zaolziu, Karlowych Warach i Darkowie, gdzie był dyrektorem sanatorium. Podczas wojny przebywał w Bystrzycy, gdzie współpracował z ruchem oporu. Leczył między innymi partyzantów działających w Beskidzie Śląskim. Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Czeskim Cieszynie. Był członkiem Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego, najliczniejszej organizacji naszych rodaków w Czechach. W latach 1955-1958 był członkiem jego zarządu głównego. Zmarł w 1968 r.
Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą około 120 tys. woluminów, w tym ponad 16,5 tys. starodruków, 46 inkunabułów i 17 tys. rękopisów. Najcenniejszą ich częścią jest księgozbiór XVII-wiecznego jezuity i pedagoga z Cieszyna ks. Leopolda Szersznika. Książnica posiada także księgozbiór Józefa Ignacego Kraszewskiego. Wśród starodruków szczególnie cenne są też "Libri Decretalium", czyli tzw. Prorocy Cieszyńscy - husyckie tłumaczenia Ksiąg Prorockich z lat 1419-1438 r.
Siedziba Książnicy od 2000 roku mieści się w budynku pochodzącym prawdopodobnie z XIV w. Do XVII w. mieściła się w nim mennica książąt cieszyńskich. (PAP)
szf/ ls/
