Leopold Tomaszkiewicz - poseł II, III, IV kadencji, senator V kadencji (1928-1939). Fot. NAC
W czasie Powstania Warszawskiego zginęło 16 posłów i senatorów, a budynki sejmowe były jednym z głównych punktów niemieckiego oporu w Śródmieściu Południowym - przypomina Centrum Informacyjne Sejmu w komunikacie wydanym w przededniu 74. rocznicy wybuchu powstania.
CIS podkreśliło we wtorek w komunikacie, że podczas Powstania Warszawskiego okolice Sejmu były terenem walk różnych oddziałów Armii Krajowej, w tym przede wszystkim należących do Zgrupowania "Siekiera", a także batalionu "Miłosz".
Już w pierwszym dniu powstania - jak przypomniało CIS - jeden z plutonów 4. kompanii Zgrupowania "Siekiera", skoncentrowanej w Instytucie Głuchoniemych przy placu Trzech Krzyży, podjął próbę zdobycia tzw. Domu Akademiczek przy ulicy Górnośląskiej 14 (obecnie akademika Politechniki Warszawskiej). Jednak atak słabo uzbrojonego oddziału szturmowego pod dowództwem por. Teofila Budzanowskiego "Tuma", posła na Sejm V kadencji (1938-1939), załamał się już w parku u podnóża skarpy pod silnym ostrzałem niemieckim, przede wszystkim od strony Muzeum Narodowego.
"Powstańcy ponieśli ciężkie straty. Gmachu Sejmu zdobyć się nie udało. Stał się on jednym z głównych punktów niemieckiego oporu w Śródmieściu Południowym" - czytamy w komunikacie CIS.
Jak zaznaczono, jedynie kompanii Kazimierza Leskiego "Bradla" z batalionu "Miłosz" udało się zniszczyć drewniany punkt umocniony, położony przy ulicy Wiejskiej, i połączony krytym rowem z Hotelem Sejmowym.
CIS przypomniało, że w trakcie Powstania Warszawskiego zginęło 16 posłów i senatorów, w tym: ziemianin z okolic Brześcia nad Bugiem, senator II i III kadencji (1928-1935) Franciszek Drucki Lubecki; senator I kadencji (1922-1927), ziemianin z okolic Chęcin Joachim Hempel; poseł I kadencji (1924-1927), działacz obozu na rodowego Józef Jankowski; senator I kadencji (1927), prezydent Częstochowy Romuald Jarmułowicz, senator IV kadencji, posłanka V kadencji (1935-1939), założycielka Przysposobienia Wojskowego Kobiet Stefania Kudelska, poseł II, III, IV kadencji, senator V kadencji (1928-1939), działacz spółdzielczy z Podlasia Michał Łazarski; senator I i II kadencji (1922-1930), dyplomata w poselstwie polskim w Paryżu Leon Łubieński; senator V kadencji (1938-1939), dramatopisarz i poeta Stanisław Miłaszewski; poseł I i II kadencji (1922-1930), wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego, urzędnik polskiego konsulatu w Chicago Zygmunt Nowicki; senator IV i V kadencji (1936-1939), ambasador w Waszyngtonie, minister spraw zagranicznych, poseł w Tokio i w Moskwie Stanisław Patek; senator III kadencji (1930-1935), wiceminister skarbu, ziemianin, publicysta i pisarz August Popławski; poseł III kadencji (1930-1935), przemysłowiec Władysław Psarski; poseł III kadencji, nauczyciel Antoni Puzyński; poseł II, III i IV kadencji (1928-1938), prezes Związku Rzemieślników Chrześcijańskich RP Antoni Snopczyński; senator V kadencji (1938-1939), radna miasta Warszawy Helena Sujkowska; poseł II, III, IV kadencji, senator V kadencji (1928-1939), działacz związkowy i robotniczy, publicysta Leopold Tomaszkiewicz.
CIS w komunikacie przypomniało, że budynki sejmowe znajdujące się w kwartale wyznaczonym przez obecne ulice: Wiejską, Górnośląską, Frascati oraz skarpę wiślaną zostały uszkodzone już w czasie walk w 1939 r., jednak zniszczenia były na tyle niewielkie, że budynki w trakcie II wojny światowej były wykorzystywane przez niemieckiego okupanta.
W budynkach sejmowych urządzono niemieckie koszary kilku batalionów, w tym tzw. Policji Prewencyjnej. Ponadto, ogrody sejmowe w listopadzie i grudniu 1939 r. były miejscem pierwszych masowych mordów przedstawicieli polskiej inteligencji. "Teren ten wybrano na miejsce kaźni zarówno ze względu na oddalenie od budynków mieszkalnych, jak i na stacjonowanie tam oddziałów policyjnych. Egzekucje odbywały się przede wszystkim w miejscu, w którym obecnie znajdują się budynki Senatu i Kancelarii Senatu" - czytamy w komunikacie.
CIS podkreśliło, że "według najbardziej prawdopodobnych obliczeń" na terenie ogrodów sejmowych zamordowano kilkaset osób.
Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. 1 sierpnia 1944 r. do walki w stolicy przystąpiło ok. 40-50 tys. powstańców. Planowane na kilka dni, trwało ponad dwa miesiące. W czasie walk w Warszawie zginęło ok. 18 tys. powstańców, a 25 tys. zostało rannych. Straty wśród ludności cywilnej były ogromne i wynosiły ok. 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, ok. 500 tys., wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie spalone i zburzone.(PAP)
autor: Mateusz Roszak
mro/ pad/
