Debatę o polsko-żydowskim dialogu religijnym, prelekcje poświęcone wspólnym losom Polaków i Żydów oraz promocję książki o życiu społeczności żydowskiej w dawnej Polsce, organizuje w piątek z okazji Dnia Judaizmu w Kościele Katolickim ośrodek Świętokrzyski Sztetl w Chmielniku.
Otwarty w 2013 r. Ośrodek Edukacyjno-Muzealny „Świętokrzyski Sztetl" to instytucja dokumentująca i rozpowszechniająca kulturę oraz tradycję żydowską Kielecczyzny. Placówka funkcjonuje w odnowionej synagodze, której wnętrze zaaranżowano w nowatorski sposób.
Jak powiedziała PAP kierownik ośrodka Agnieszka Dziarmaga, wydarzenie zainauguruje debata pomiędzy katolickim księdzem i rabinem, dotycząca możliwości dialogu na płaszczyźnie religijnej. „Będą dyskutowali duszpasterz akademicki diecezji kieleckiej, ks. dr Rafał Dudała i rabin Postępowej Społeczności Krakowa - Beit Kraków, Tanya Segal - pierwsza kobieta rabin w Polsce" - dodała Dziarmaga.
Przedstawiciel kieleckiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej dr Tomasz Domański opowie o przykładach postaw Polaków represjonowanych za pomoc Żydom na Kielecczyźnie. Aron Raszkiewicz ze Studenckiego Koło Naukowego „Judaica", działającego przy Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach, będzie mówił o problemach z poszukiwaniem żydowskich przodków. Z kolei Bartłomiej Gierasimowicz z kieleckiego Archiwum Państwowego na podstawie archiwaliów przedstawi dawny Chmielnik, w którym obok chrześcijan żyła liczna społeczność żydowska.
Do II wojny światowej Chmielnik był jednym z większych sztetli (żydowskich miasteczek) regionu, zamieszkanym w większości (80 proc.) przez ludność żydowską. Miasto było zasiedlane przez Żydów od XVII wieku. Prawdopodobnie w drugiej połowie XVII wieku istniała już w mieście synagoga - trzecia pod względem wielkości na Kielecczyźnie.
Zaplanowano także promocję książki „Życie codzienne społeczności żydowskiej na ziemiach polskich do 1942 r.", która jest zapisem konferencji zorganizowanej kilka lat temu w Chmielniku na ten temat. Naukowcy i autorzy publikacji będą dyskutowali o różnych formach badania i poznawania historii Żydów na ziemiach polskich.
Podczas spotkania będzie można także obejrzeć film dokumentalny „Gancwol Fotograf" (reż. Mariusz Malec) z 1994 r., przedstawiający losy żydowskiego fotografa z Siedlec, który zginął w obozie w Treblince. „Autor dokumentu na podstawie zachowanych zdjęć, odtworzył dzieje fotografa - pokazał, jak wyglądało jego atelier, czym inspirował się w pracy i jakie były jego ulubione motywy" - opisywała Dziarmaga.
W dawnej synagodze zostaną także zaprezentowane surrealistyczne obrazy Ryszarda Rosińskiego - twórcy ze Skarżyska-Kamiennej, inspirowane życiem w dawnych sztetlach i wydarzeniami holocaustu.
Podczas spotkania zostanie ogłoszona także III edycja konkursu dla szkół regionu „Nasi sąsiedzi - Żydzi", który organizują wspólnie Świętokrzyski Sztetl i kielecki uniwersytet.
Wywiady dokumentujące wspomnienia świadków relacji polsko-żydowskich, dotyczące m. in. sąsiedztwa i tego, jak wyglądała codzienność w miasteczkach zamieszkiwanych przez Polaków i Żydów, mogą - w ramach przedsięwzięcia - przygotować uczniowie gimnazjów i szkół średnich.
Po raz pierwszy w konkursie będą mogli wystartować także uczniowie szkół podstawowych. „Mają przygotować w dowolnej technice rysunek, który pozwoli utrwalić materialne ślady po społeczności żydowskiej w miejscowościach zamieszkałych przez uczniów - fragmenty zabudowy, cmentarze żydowskie, przedmioty z życia codziennego" - tłumaczyła Dziarmaga.
Termin nadsyłania prac upływa 30 kwietnia, a rozstrzygnięcie konkursu zaplanowano na czerwiec.
Jak powiedziała Dziarmaga, prace, które pojawiały się w dotychczasowych edycjach konkursu dotyczyły głównie wątków związanych z II wojną światową. „Ale było też sporo rozmów ze starszymi mieszkańcami, dotyczących obyczajów związanych z żydowskimi weselami, pogrzebami, a także codziennych relacji Polaków i Żydów m.in. w handlu, wzajemnej pomocy. Czasem w rozmowach pojawiały się krzywdzące stereotypy" - dodała kierownik.
Cześć wywiadów będzie w przyszłości udostępniona w ramach multimedialnej ekspozycji ośrodka.
Do II wojny światowej Chmielnik był jednym z większych sztetli (żydowskich miasteczek) regionu, zamieszkanym w większości (80 proc.) przez ludność żydowską. Miasto było zasiedlane przez Żydów od XVII wieku. Prawdopodobnie w drugiej połowie XVII wieku istniała już w mieście synagoga - trzecia pod względem wielkości na Kielecczyźnie.
Dzień Judaizmu ustanowiła Konferencja Episkopatu Polski w 1997 r. Jego głównym celem jest rozwój dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. Obchodzony jest co roku w przeddzień Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan, 17 stycznia. Ze względu na przypadający w tym roku tego dnia szabat, przeniesiono go na 15 stycznia.
Tegoroczne ogólnopolskie obchody XVIII Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce odbędą się w Oświęcimiu i Bielsku Białej. Będzie im towarzyszyło hasło zaczerpnięte z Księgi Psalmów "Szukałem Pana, a On mnie wysłuchał i uwolnił od wszelkiej trwogi". (PAP)
ban/ laz/
