Fahrplananordnung nr 574 dla pociągu specjalnego z Bochni do Auschwitz. Źródło: Fundacja
Oryginalny niemiecki dokument z rozkładem przejazdu pociągu specjalnego, w którym Niemcy 20 czerwca 1940 r. deportowali drugą grupę Polaków do KL Auschwitz, zaprezentowała w środę w Brzeszczach Borze Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.
Dokument został pokazany w przeddzień rocznicy pierwszej deportacji Polaków do Auschwitz. Data 14 czerwca uznawana jest za dzień, w którym zaczął funkcjonować ten największy z niemieckich obozów koncentracyjnych i zagłady.
„Prezentowany dokument to +Fahrplananordnung nr 574+ dla pociągu specjalnego z Bochni do Auschwitz. Transport wyznaczono na 20 czerwca 1940 r. Dokument został sporządzony trzy dni wcześniej. Dowiadujemy się z niego, jak przebiegał transport. Wiemy, że wyruszył z Bochni o godz. 11:05. Do Auschwitz dotarł o 15:10” – powiedziała prezes Fundacji Agnieszka Molenda.
Szefowa Fundacji przypomniała, że w drugim transporcie Niemcy deportowali 313 osób z więzienia w Nowym Wiśniczu. W tej miejscowości nie było dworca. Więźniów pędzono pieszo do stacji w Bochni, oddalonej nieco ponad 7 km od Nowego Wiśnicza. „Tam załadowano ich - podobnie jak więźniów z pierwszego transportu - do wagonów osobowych III klasy” – powiedziała.
Wśród deportowanych było wielu wybitnych Polaków, m.in. artyści, prawnicy, nauczyciele, dziennikarze, działacze społeczni, duchowni oraz osoby, które próbowały się przedrzeć do polskiej armii we Francji. Więźniami Auschwitz zostali m.in. rzeźbiarz Xawery Dunikowski, współpracownik Wincentego Witosa – Józef Dec, ludowiec i poseł II RP Józef Putek, parlamentarzysta BBWR Jakub Bodziony i działacz związkowy Zygmunt Cardini. W drugim transporcie deportowano też kilku polskich Żydów. Wśród nich był Dawid Wongczewski. Zmarł on w nocy z 6 na 7 lipca 1940 r. stając się pierwszą ofiarą niemieckiego obozu.
Brzeszczańska Fundacja dwa lata temu zaprezentowała podobny dokument, który dotyczył pierwszego transportu 728 Polaków z więzienia w Tarnowie. Niemcy deportowali ich do obozu 14 czerwca 1940 r.
„Wcześniej uważano, że zachowały się jedynie dwa dokumenty dotyczące pierwszego transportu. Była to lista więźniów oraz spis przybyłych do KL Auschwitz. Dwa lata temu zaprezentowaliśmy trzeci, odkryty wówczas dokument. To +Fahrplananordnung nr 571+ dla pociągu specjalnego z Tarnowa do Auschwitz. Został sporządzony 11 czerwca. Wiadomo z niego, że transport wyjechał z Tarnowa o godz. 10:13, a do Auschwitz dotarł o 15:10” – powiedziała Molenda.
Szefowa Fundacji podkreśliła, że te dwa dokumenty są dla Polaków jednymi z najważniejszych w XX-w. historii. „Pokazują z jaką precyzyjną dokładnością niemiecka machina zaplanowała eksterminację narodu polskiego; dokładnie co do minuty” – zaznaczyła.
Oba dokumenty pochodzą z prywatnych kolekcji przedmiotów związanych z historią KL Auschwitz i jego podobozów. Zbiorami tymi opiekuje się Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.
14 czerwca, w rocznicę pierwszej deportacji, przypada Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau powstała w 2013 r. Działa na rzecz ratowania rzeczy, przedmiotów oraz artefaktów związanych z byłym niemieckim obozem i jego podobozami, które znajdują się obecnie w rękach prywatnych.
Opiekuje się m.in. poobozową kuchnią i kantyną SS, która stoi nieopodal byłego obozu Auschwitz I oraz budynkiem w Brzeszczach Borze, w którym podczas wojny Niemcy ulokowali obozową karną kompanię kobiet. W budynku obsługi zwiedzających obok byłego obozu Auschwitz II-Birkenau fundacja udostępniła wystawę poświęconą historii podobozu Monowitz, utworzonego przy zakładach budowanych w Oświęcimiu przez Niemców. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ agz/
