Prezes IPN dr Jarosław Szarek oraz dyrektor Instytutu Historii Litwy w Wilnie dr Rimantas Miknys. Fot. Inga Budweil (IPN)
Współpracę o charakterze naukowym, m.in. wspólne badania i publikacje, zakłada podpisana w środę w Warszawie umowa pomiędzy IPN a Instytutem Historii Litwy w Wilnie. Pierwszym przedsięwzięciem jest zaplanowana w grudniu w Wilnie konferencja poświęcona Józefowi Piłsudskiemu.
Porozumienie w siedzibie IPN w Warszawie zawarli prezes IPN Jarosław Szarek i dyrektor Instytutu Historii Litwy w Wilnie (Lietuvos Istorijos Institutas) Rimantas Miknys, który do stolicy Polski przyjechał wraz ze swoim zastępcą do spraw kontaktów międzynarodowych Dariusem Staliunasem.
Umowa zawarta pomiędzy IPN a litewskim instytutem dotyczy głównie współpracy o charakterze naukowym. "Organizacji konferencji i seminariów, wspólnego wydawania publikacji naukowych i prowadzenia wspólnych projektów badawczych" - podał w środę IPN. Poszczególne przedsięwzięcia mają być przedmiotem osobnych umów.
Instytut zapowiedział jednocześnie, że pierwszym wspólnym wydarzeniem, realizowanym we współpracy z Ambasadą RP w Wilnie i Instytutem Polskim w Wilnie, będzie konferencja naukowa poświęcona Józefowi Piłsudskiemu. Zaplanowano ją w Wilnie w dniach 5–6 grudnia br. w związku z przypadającą w tym roku 150. rocznicą urodzin marszałka.
W spotkaniu szefów obu instytucji wzięli udział również wicedyrektor Biura Badań Historycznych IPN Paweł Libera oraz radca-minister Ambasady Republiki Litewskiej Audrius Zulys.
Nowe porozumienie to rozszerzenie dotychczasowej współpracy IPN z litewskimi instytucjami, m.in. z Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy oraz Litewskim Archiwum Akt Specjalnych. W jej wyniku w tym roku Instytut zaprezentował publikację "Sowiecki aparat represji wobec litewskiego i polskiego podziemia 1944–1945", która zawiera prawie 90 nieznanych wcześniej dokumentów o represjach Sowietów wobec Polaków i Litwinów. Poza Warszawą zbiór tych dokumentów był prezentowany przez IPN również w Wilnie i Kownie.
Współpraca instytucjonalna między Polską a Litwą - jak podkreślił w rozmowie z PAP prezes IPN - jest naturalną kontynuacją wielowiekowego sąsiedztwa obu krajów. "Musimy pamiętać o tym dziedzictwie: Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ale również XIX wieku, gdy na przykład podczas powstania styczniowego zarówno Polacy, jak i Litwini, ramię w ramię walczyli z carską Rosją o wolność, śpiewając przy tym pieśń +Obok Orła znak Pogoni+" - mówił Szarek. Przypomniał też, że oba narody były ofiarą paktu Ribbentrop-Mołotow z sierpnia 1939 r., w wyniku którego Polska i Litwa na kilkadziesiąt lat straciły niepodległość.
Współpraca IPN z Litwą nie ogranicza się jedynie do wspólnych przedsięwzięć naukowych czy archiwalnych, ale również dotyczy poszukiwań tajnych miejsc pochówku ofiar totalitaryzmów. Podczas prac latem br. IPN odnalazł na Litwie szczątki żołnierzy Armii Krajowej: Edwarda Buczka "Grzybka" oraz - jak podawał w sierpniu br. IPN wskazując na konieczność przeprowadzenia badań DNA - prawdopodobnie Wojciecha Stypuły "Bartka" i Stanisława Masiuka "Mroza".
IPN przypomina też, że poszukuje na Wileńszczyźnie krewnych osób, które zginęły podczas wojen lub w latach stalinizmu, a miejsce ich spoczynku jest nieznane. Poszukiwane są też osoby mające informacje o nieznanych miejscach pochówków ofiar totalitaryzmu. Więcej informacji o poszukiwaniach IPN na terenach wschodnich województw II RP znajduje się na stronie www.poszukiwania.ipn.gov.pl. (PAP)
autor: Norbert Nowotnik
edytor: Agata Zbieg
nno/ agz/
