"Rozjaśniając cienie: nieopowiedziane historie z Holokaustu" - pod tym hasłem w dniach 1-8 listopada odbywa się w Toronto tegoroczny tydzień edukacji o Holokauście. W jego programie jest ponad 100 wydarzeń, dyskusji, pokazów filmów i spotkań.
Organizatorzy Holocaust Education Week (HEW) chcą przekazać nieznane historie, do których można było dotrzeć dopiero po latach od zakończenia drugiej wojny światowej, między innymi dzięki zmianom politycznym w Europie Wschodniej i otwarciu archiwów.
"Holokaust jest najlepiej udokumentowanym przypadkiem ludobójstwa na świecie. Jednak nadal wiele wydarzeń pozostaje nieznanych, oczekując na odkrycie" - podkreślili organizatorzy. "Dlaczego tak wiele wiemy o +Dzienniku Anny Frank+, ale niewiele osób rozpoznaje nazwisko Icchaka Rudaszewskiego (zastrzelonego w 1943 r. w getcie w Wilnie żydowskiego nastolatka, który również pisał swój dziennik, odnaleziony przez kuzyna i opublikowany w 1973 r. - PAP)? Dlaczego niektóre wydarzenia stały się synonimami Holokaustu, jak obóz śmierci Auschwitz-Birkenau, komory gazowe, warszawskie getto – a inne są mniej znane?" - pytają.
Tydzień edukacji o Holokauście jest organizowany przez istniejące od 1985 r. w Toronto znane muzeum i centrum edukacyjne Sarah and Chaim Neuberger Holocaust Education Centre.
Jak co roku w ramach HEW wiele uwagi poświęca się wspomnieniom tych, którzy przeżyli. Jednak, jak podkreślili organizatorzy, "szczególnie teraz ważne jest dotarcie do nowych słuchaczy", stąd na przykład nowe programy edukacyjne dla szkół, które co roku trafiają do ok. 20 tys. uczniów.
Tegoroczny program imprezy oficjalnie rozpoczyna się od spotkania z dr Ruth Westheimer, urodzoną w Niemczech w 1928 r., która jako jedyna ze swojej rodziny przeżyła Holokaust, a po studiach psychologicznych w Paryżu i wyjeździe do USA oraz studiach socjologicznych zajęła się seksuologią. Dzięki audycjom radiowym i telewizyjnym stała się osobistością medialną, znaną jako "Dr. Ruth".
Wśród nieznanych i mało znanych historii organizatorzy HEW opowiedzą m.in. o znanym kanadyjskim malarzu Aleksie Colville, który dokumentował, jak wyglądał niemiecki obóz koncentracyjny Bergen-Belsen po wyzwoleniu. Jedno ze spotkań poświęcono interpretacji totalitaryzmu z punktu widzenia koncepcji Sigmunda Freuda. W programie są też opowieści o współczesnym ludobójstwie - w Rwandzie i w Namibii. Odbędzie się także dyskusja poświęcona problemowi negowania Holokaustu, z udziałem dra Roberta Jana van Pelta, kluczowego świadka w procesie o zniesławienie, który amerykańskiej pisarce i historyczce Deborah Lipstadt wytoczył – i przegrał w 1998 r. – brytyjski negacjonista David Irving.
W tegorocznym programie znalazły się także spotkania poświęcone wyrabianiu nawyku krytycznego myślenia, edukacji o Holokauście w popkulturze czy tego, jak opowiadać dzieciom o Holokauście, oraz warsztaty, podczas których łączy się historię ze współczesnymi zagadnieniami, takimi jak prawa człowieka.
Konsulat Generalny RP w Toronto jest współorganizatorem spotkania z Normanem Conardem - pochodzącym ze stanu Kansas amerykańskim nauczycielem, który w 1999 r. zachęcił uczniów do poszukania dokumentów o Irenie Sendlerowej i ratowaniu dzieci z warszawskiego getta. Dzięki pracy uczniów Conarda powstała sztuka teatralna "Życie w słoiku".
Wśród spotkań, podczas których zostaną opowiedziane nieznane historie z terenów Polski, jest także spotkanie zatytułowane "Aby nigdy się już nie wydarzyło: od żółtej gwiazdy do żółtej róży" z Franką Kon. Ta 96-letnia dziś kobieta urodziła się w Łodzi i obecnie mieszka w Toronto. Opublikowała książkę "From Yellow Star to Yellow Rose" i w przyszłym roku zamierza wziąć udział w uroczystościach upamiętniających likwidację getta w Łodzi.
Z Toronto Anna Lach (PAP)
lach/ ulb/ mc/