Wojsko Polskie podczas wyzwalania Trójmiasta. Źródło: NAC
Relacje świadków zajęcia Gdańska w 1945 roku przez wojsko polskie i sowieckie, prezentacje historyków, którzy opowiedzą o wojennych zniszczeniach, odbudowie i rekonstrukcji miasta złożą się na konferencję opowiadająca o losach miasta i jego mieszkańców w pierwszych latach po zakończeniu wojny. Organizatorami są Instytut Historii PAN i miejscowy IPN.
Konferencja pt. „Gdańsk – dawniej Danzig 1945–1955. Miasto – ludzie – pamięć”, rozpocznie się w czwartek w siedzibie Europejskiego Centrum Solidarności i potrwa do piątku.
W pierwszym dniu spotkania, w ramach bloku zatytułowanego „Świadkowie: historia przeżyta”, zaplanowano przede wszystkim rozmowy z osobami, które pamiętają 1945 r. i pierwsze lata w powojennym Gdańsku. Wśród tych świadków historii znajdą się m.in. Henryka Flisykowska-Kledzik i Andrzej Flisykowski - dzieci mieszkającego w Gdańsku przed wojną Polaka, dowódcy obrony Poczty Polskiej w Gdańsku – Alfonsa Flisykowskiego.
Gościem spotkania będzie także prof. Wiesław Gruszkowski – architekt, który po przyjeździe ze Lwowa do Gdańska w czerwcu 1945 r. brał udział w odbudowie zrujnowanego miasta i odtworzeniu jego historycznego kształtu. O swoich doświadczeniach opowiedzą też m.in. prof. Barbara Krupa-Wojciechowska – lekarz i naukowiec, która w 1945 rozpoczęła studia na gdańskiej Akademii Medycznej oraz prof. Jerzy Młynarczyk – urodzony w Wilnie sportowiec, naukowiec i polityk (w latach 70. – prezydent Gdańska), który w 1945 r. pełnił rolę pierwszego kuratora Gdańskiego Okręgu Szkolnego.
W sumie goście konferencji poznają relacje ośmiu świadków historii. Wspomnienia kolejnych osób można będzie poznać oglądając film „Koniec i Początek” w reż. Pawła Zbierskiego wyprodukowany przez TVP Gdańsk. „Film będzie zawierał m.in. wspomnienia Urszuli Kiedrowskiej – córki Kaszubki i Niemca, która zamieszkała w Gdańsku przed 1939 rokiem” - powiedział PAP Zbierski.
Na zakończenie pierwszego dnia konferencji polscy oraz zagraniczni naukowcy opowiedzą o prowadzonych przez siebie w przeszłości lub obecnie różnych projektach badawczych związanych ze wspomnieniami dotyczącymi wojny.
W piątek głos na konferencji przejmą historycy, którzy w ramach trzech bloków tematycznych opowiedzą o wojennych zniszczeniach, odbudowie i rekonstrukcji Gdańska oraz o kształtowaniu się ludności miasta, w tym m.in. losach miejscowej mniejszość niemieckiej po 1945 r. Osobny blok poświęcony będzie temu, jak po wojnie kształtowała się pamięć o historycznej przeszłości Gdańska. „Będzie to wyjatkowa konferencja: pierwsza, która w sposób tak kompleksowy, w tym z udziałem świadków historii, opowie o pierwszych latach Gdańska po II wojnie światowej” – powiedział PAP Jan Daniluk, historyk z Muzeum II Wojny Światowej.
Gdańskie uroczystości związane z „powrotem Gdańska do macierzy” odbywają się w mieście co roku tradycyjnie 27 marca: przyjmuje się, że tego właśnie dnia w 1945 r. na Dworze Artusa zawisła polska flaga, choć historycy mają duże wątpliwości, czy jest właściwa data. Z kolei za moment zdobycia miasta przez Armię Radziecką uznawany jest dzień 30 marca 1945 r., kiedy to ukazał się dekret władz centralnych o powołaniu województwa gdańskiego.
W piątek, w ramach organizowanych przez Radę Miasta, tradycyjnych obchodów rocznicy wywieszenia na Dworze Artusa polskiej flagi, przedstawiciele lokalnych władz złożą wieńce na Cmentarzu Wojennym Żołnierzy Radzieckich przy Placu Zebrań Ludowych oraz przy pomniku „Tym Co Za Polskość Gdańska”. Główna część uroczystości odbędzie się w południe na Długim Targu, gdzie nastąpi uroczyste wciągnięcie flagi państwowej na Dwór Artusa.
Z kolei 30 marca w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku odbędzie się organizowane przez miejscowy IPN spotkanie pt. „Gdańsk – marzec 1945. Koniec/początek miasta”. Wstęp historyczny wygłosi dr hab. Grzegorz Berendt, a aktor Teatru Miejskiego w Gdyni Zbigniew Jankowski odczyta fragmenty książki „Gdańsk 1945. Kronika wojennej burzy” Macieja Żakiewicza. (PAP)
aks/ laz/
