Odsłonięty grób w lesie katyńskim. Zdjęcie z 1943 r. Fot PAP/Archiwum
"Las Katyński 1943" - pod takim tytułem ukazał się zbiór reportaży z niemieckich ekshumacji ofiar zbrodni katyńskiej. Relacje pochodzą m.in. z "gadzinówek", propagandowych gazet w okupowanej Polsce, w których po raz pierwszy pisano o zbrodni NKWD na Polakach.
"W książce znajdują się odpisy ze 100 gazet wydawanych w 1943 roku, tak zwanych +gadzinówek okupacyjnych+ z relacjami dziennikarzy z Polski i krajów Europy oraz delegatów z różnych środowisk, którzy na zaproszenie wojskowych władz niemieckich byli w Katyniu i na własne oczy widzieli rozkopane masowe groby i przebieg ekshumacji polskich oficerów" - powiedziała PAP autorka opracowania Barbara Tarkowska ze Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Warszawie.
"Po wielu latach gazety stały się świadectwami wydarzeń historycznych, które pokazują jak naprawdę wyglądał w tamtym czasie Las Katyński. Informacje w tych publikacjach ożywiają naszą pamięć o tamtych dniach. Mimo że wiele wiadomości powtarza się, to jednak w każdej z tych gazet można odkryć coś nowego" - zauważyła Tarkowska, krewna jedynego katolickiego kapelana ekshumowanego w Katyniu ks. mjr. Jana Leona Ziółkowskiego.
Niemcy, którym zależało na złamaniu wymierzonego w nich sojuszu Zachodu z ZSRR, szczegółowo informowali Polaków i społeczność międzynarodową o zbrodni i o odpowiedzialności za nią sowieckiej Rosji.
W relacjach m.in. "Nowego Kuriera Warszawskiego", "Gońca Krakowskiego", "Kuriera Częstochowskiego", "Kuriera Kieleckiego" i "Gazety Lwowskiej" ukazywało się wiele informacji o zbrodni popełnionej przez oprawców z NKWD. Czytelnicy mogli zapoznać się z licznymi reportażami, wywiadami z członkami dwóch polskich delegacji, którą Niemcy zabrali do Katynia, by mogli naocznie przekonać się o rozmiarze sowieckiego okrucieństwa. Publikowane były także korespondencje reporterów m.in. z Belgii, Hiszpanii i Włoch.
Niemcy, którym zależało na złamaniu wymierzonego w nich sojuszu Zachodu z ZSRR, szczegółowo informowali Polaków i społeczność międzynarodową o zbrodni i o odpowiedzialności za nią sowieckiej Rosji. Obok tekstów w gazetach zamieszczano fotografie, na których widać było rozkopane groby, setki zwłok w polskich mundurach, wydobyte z dołów śmierci dokumenty i przedmioty, a także prace ekshumacyjne ekip techniczno-lekarskich.
W Polsce pierwsza wiadomość o zbrodni katyńskiej ukazała się drukiem 14 kwietnia 1943 r. w "Nowym Kurierze Warszawskim". "W masowych grobach, porośniętych około trzyletnim młodym drzewostanem świerkowym, znaleziono leżące w kilku warstwach szczątki oficerów pomordowanych wystrzałami, oddanymi wyłącznie w tył głowy, a zwróconych twarzami ku ziemi, przy czym wielu ze związanymi z tyłu rękoma, niektórzy zaś w workach narzuconych na czaszki" - brzmi fragment relacji.
Poza informacjami o zbrodni Sowietów na polskich oficerach gazety podawały również informacje o sytuacji politycznej w jakiej znaleźli się emigranci polscy na Zachodzie i jeńcy wojenni na terytorium ZSRR po odkryciu grobów w Lesie Katyńskim i ogłoszeniu przez Niemców, że zbrodni dokonali oprawcy z NKWD.
"Inne bardzo ważne informacje dotyczą tego, że Niemcy po wkroczeniu do Smoleńska w sierpniu 1941 r. przejęli sporo dokumentów Zarządu NKWD obwodu Smoleńsk, ukrytych w okolicach tego miasta. NKWD nie zdążyło ich wysłać w głąb ZSRR, a dotyczą one pobytu polskich jeńców w kozielskim obozie" - dodała Tarkowska.
Autorzy opracowania zwracają uwagę, że w opublikowanym zbiorze reportaży znajdują się trzy nowe źródła katyńskie z 1943 r. To Biuletyny Armii Krajowej nr 15 i nr 16 (Biuletyn był podziemnym czasopismem dowództwa AK w Warszawie), broszury "Katyń" Wydawnictwa Gebethner i Wolf oraz fragmenty niemieckiego czasopisma propagandowego "Signal", w którym są fotografie szczątków ks. mjr. Ziółkowskiego i jego przedmiotów religijnych. "Te dwa zdjęcia były powielane w książce wydawanej po wojnie w Anglii pt. +Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów+, ale nie było wiadomo, kto je zrobił i gdzie mogą być przechowywane" - tłumaczyła Tarkowska.
"Las Katyński 1943" wydała Oficyna Wydawnicza "Zbroja" z Mińska Mazowieckiego.
W niedzielę mija Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, której 74. rocznica przypada w kwietniu br. Dzień ten, uchwalony przez Sejm w listopadzie 2007 r., obchodzony jest w związku z rocznicą opublikowania przez Niemców w 1943 r. informacji o odkryciu w Lesie Katyńskim niedaleko Smoleńska masowych grobów oficerów Wojska Polskiego. (PAP)
nno/ abe/
