Fotografie, wspomnienia i cytaty z wypowiedzi marszałka Józefa Piłsudskiego znalazły się w multimedialnej prezentacji "Józef Piłsudski i.." dostępnej na stronie Centralnego Archiwum Wojskowego.
„Centralne Archiwum Wojskowe postanowiło upamiętnić postać pierwszego marszałka Polski, przygotowując prezentację multimedialną zatytułowaną "Józef Piłsudski i...". Archiwum odeszło jednak od typowej, wzniosłej i patetycznej formuły, starając się pokazać marszałka od ludzkiej, prywatnej strony – jako człowieka rodzinnego, kochającego ojca, osobę z dużym poczuciem humoru, która potrafiła spojrzeć na samego siebie z dystansem" - mówi Edyta Polko z CAW.
Prezentację podzielono na części poświęcone poszczególnym aspektom życia Józefa Piłsudskiego. Na każdy odcinek składa się kilka fotografii wybranych z zasobu CAW oraz jeden lub kilka cytatów je ilustrujących, pochodzących ze wspomnień osób z bliższego i dalszego otoczenia Piłsudskiego, a czasem słów samego Marszałka.
Założeniem prezentacji ma być pokazanie osobistości o niezwykłych zasługach dla kraju, a jednocześnie zwykłego człowieka: tęskniącego za ukochanym miastem - ("Józef Piłsudski i Wilno"); podczas ulubionego zajęcia ("Józef Piłsudski i pasjanse"); z czworonożnym pupilem ("Józef Piłsudski i Pies"); żyjącego w wojennych warunkach ("Józef Piłsudski i Legiony") czy podczas zabawy na balu ("Józef Piłsudski i bal").
W prezentacji nie mogło także zabraknąć tematu "18 decydującej bitwy w dziejach świata". Dotyczy jej najnowsza odsłona prezentacji – "Józef Piłsudski i Bitwa Warszawska", nieco poważniejsza od pozostałych, ale wiele mówiąca o stosunku marszałka do żołnierzy.
Do końca br. CAW planuje przedstawić jeszcze kilka odcinków prezentacji "Józef Piłsudski i..." m.in. ilustrujący jego relacje z gen. Bolesławem Wieniawą-Długoszowskim. Wybrane do projektu fotografie pochodzą ze zbiorów CAW m.in. kolekcji Józefa Piłsudskiego i Legionów Polskich, a także z albumów w całości lub części poświęconych Piłsudskiemu.
Początki Centralnego Archiwum Wojskowego sięgają odrodzenia Rzeczpospolitej. Pierwszą komórkę archiwalną, której zadaniem było gromadzenie akt proweniencji wojskowej powołano w strukturze Sekcji Naukowej Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu w kwietniu 1918 r.
W grudniu 1918 r. Sekcję przekształcono w Instytut Historyczno-Wojskowy z samodzielną jednostką archiwalną, której kierownikiem został por. dr Bronisław Pawłowski.
22 sierpnia 1919 r. Archiwum Wojskowemu nadano nową nazwę – Centralne Archiwum Wojskowe – a do jego zadań zaliczono przechowywanie i porządkowanie zgromadzonej dokumentacji. Ponadto CAW objęło władzę nad wszystkimi archiwami i referatami archiwalnymi przy Dowództwach Okręgów Generalnych tworzących wojskową sieć archiwalną.
Pierwszą siedzibą Archiwum był pałac Pod Blachą w Warszawie. W 1920 r. przeniesiono je do Fortu Włodzimierza. W związku z ogromnym napływem akt pozyskano dodatkowy magazyn przy ul. Pokornej.
Początkowy zasób Archiwum stanowiły przejęte od władz okupacyjnych akta General Gouvernement Warschau, I Korpusu Wschodniego, Polskiej Siły Zbrojnej oraz dokumentacja Legionów Polskich i Polskiego Korpusu Posiłkowego. Zasób ten ulegał systematycznemu powiększeniu. Obok rozkazów, akt operacyjnych i organizacyjnych polskich władz wojskowych, dokumentacji polskich formacji sprzed I wojny i z lat wojennych, gromadzono także akta władz wojskowych byłych państw zaborczych oraz wycinki z periodyków poświęcone sprawom wojska. W latach 1920–1921 całość zasobu Archiwum liczyła ponad 7 tys. m.b. akt.
Po wybuchu II wojny decyzją ówczesnego dyrektora Archiwum mjr. Bolesława Waligóry najcenniejsze dokumenty ewakuowano z Polski, początkowo do Rumunii, następnie do Paryża, a po kapitulacji Francji do Londynu. W wyniku dalszych działań wojennych część akt znalazła się w Nowym Jorku, gdzie pozostaje do dziś. Większość polskich archiwaliów wojskowych wpadła jednak w ręce okupantów.
Wznowienie działalności Archiwum Wojskowego nastąpiło w 1944 r. W utworzonym wówczas Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym powstało Archiwum Wojskowe z siedzibą w Lublinie, a następnie w Łodzi. Do jego zadań należało przejmowanie akt wszystkich instytucji i jednostek Wojska Polskiego z okresu międzywojennego, dokumentacji Ludowego Wojska Polskiego, oddziałów konspiracyjnych z okresu II wojny oraz materiałów pookupacyjnych.
Po odnalezieniu zagrabionych przez Niemców przedwojennych akt w Gdańsku-Oliwie utworzono tam komórkę archiwalną. Stanowiła ona podwaliny powołanego rozkazem Naczelnego Dowództwa WP z 5 sierpnia 1945 r. Centralnego Archiwum Wojskowego, którego zadaniem było "gromadzenie akt wojskowych wszystkich instytucji i jednostek WP" i "roztoczenie nad nimi fachowej opieki przez odpowiednie porządkowanie i konserwację".
W 1951 r. powołano CAW w Warszawie likwidując placówkę w Gdańsku-Oliwie. Początkowo siedzibą Archiwum stał się Fort Sokolnickiego, od 1972 r. CAW mieści się w Rembertowie.
Po zakończeniu II wojny starano się przede wszystkim scalić rozproszone po kraju i wywiezione poza granice zbiory przedwojennego Archiwum Wojskowego oraz gromadzić akta jednostek polskich z okresu wojny i materiały dotyczące wojska. Archiwum rozpoczęło także gromadzenie dokumentacji wytworzonej przez instytucje i jednostki wojskowe po 1945 r. i przejmowanie archiwów rozwiązywanych formacji wojskowych.
W latach 90. zasób archiwum został wzbogacony o kserokopie dokumentów przechowywanych w placówkach archiwalnych Rosji, Litwy, Białorusi i Ukrainy, uzyskane w ramach prac Wojskowej Komisji Archiwalnej.
Stan zasobu CAW na 31.12.2007 r. wynosił blisko 12 tys. m.b. akt. Decyzją Ministra Obrony Narodowej z 2003 r. patronem CAW został mjr Bolesław Waligóra.
Centralne Archiwum Wojskowe sprawuje nadzór merytoryczny nad archiwami wchodzącymi w skład wojskowej sieci archiwalnej, w której przechowywana jest dokumentacja wytworzona przez jednostki i instytucje wojskowe, a także akta związane z obronnością państwa, wytworzone przez inne urzędy państwowe. Jest archiwum otwartym, nadal gromadzącym dokumentację proweniencji wojskowej. (PAP)
akn/
