„Józef Mackiewicz – specjalista od prawd niewygodnych” – pod takim tytułem w Wilnie odbyła się w niedzielę konferencja, przybliżająca postać tego publicysty, dziennikarza wileńskiej gazety „Słowo”, wydawanej przez jego brata Stanisława Cata-Mackiewicza.
Podczas konferencji prelegenci z Polski i Litwy o Józefie Mackiewiczu mówili jako o pisarzu, myślicielu politycznym, jako o antykomuniście i antynacjonaliście, a także jako o przyrodniku. Wskazywano, że myśli i idee Józefa Mackiewicza dzisiaj są bardzo aktualne, chociaż on sam „jest postacią przemilczaną”, a „warto go odkrywać na nowo nie tylko na Litwie, ale też w Polsce”.
„Józef Mackiewicz będzie nam przyświecał jako człowiek, który zawsze stawał po stronie prawdy, przeciwko kłamstwu” - powiedział PAP moderator konferencji, litewski publicysta Aleksander Radczenko. Podkreślił, że „w obecnej sytuacji geopolitycznej, kiedy jesteśmy narażani na nieustanne +fake newsy+ wszelkiego rodzaju, jego postawa jest warta przypomnienia i naśladowania”.
Radczenko podkreśla, że idee Józefa Mackiewicza są bardzo aktualne również dla budowania współczesnych relacji Polaków i Litwinów. Publicysta przypomina, że „Mackiewicz zawsze stawał po stronie słabszych; bronił Litwinów przed szykanami władz polskich, a po przyłączeniu Wilna do Litwy, bronił Polaków przed szykanami władz litewskich; był zawsze orędownikiem dialogu polsko-litewskiego”.
Podczas niedzielnej dyskusji z satysfakcją uznano, że „Józef Mackiewicz powraca na Litwę”, że przywraca się tu pamięć braci Mackiewiczów.
W języku litewskim wydane zostały dwie książki Józefa Mackiewicza. Przed rokiem w Wilnie, z inicjatywy Polaków i Litwinów, została odsłonięta tablica na domu, w którym przed II wojną światową mieszkali bracia Mackiewiczowie. W podwileńskiej miejscowości Czarny Bór odsłonięto kamień pamiątkowy przed domem, w którym mieszkał Józef Mackiewicz. Przy wsparciu finansowym Senatu RP i Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie dom ten został odrestaurowany. Ma tu powstać m.in. muzeum pisarza i jego twórczości.
„Powrót Józefa Mackiewicza na Litwę jest symboliczny, bo jego prochy nadal pozostają w Londynie” - mówi Radczenko.
Podczas niedzielnej konferencji pojawił się m.in. pomysł wystąpienia z polsko-litewską inicjatywą sprowadzenia do Wilna prochów Józefa Mackiewicza i jego żony Barbary Toporskiej.
„Ostatnią wolą Mackiewicza było spoczęcie w Wilnie, kiedy już Wilno wyzwoli się spod komunizmu. Ten warunek został spełniony” - przypomina Radczenko.
Bracia Stanisław Cat-Mackiewicz i Józef Mackiewicz byli zwolennikami porozumienia polsko-litewskiego. Stanisław Cat-Mackiewicz w okresie międzywojennym w Wilnie wydawał wpływowy dziennik "Słowo". Józef Mackiewicz, młodszy brat Stanisława, był dziennikarzem „Słowa”. Po wojnie mieszkał w Londynie i Monachium. Jest autorem takich powieści jak "Droga donikąd", "Nie trzeba głośno mówić", "Lewa wolna", opowiadających o skomplikowanej historii Wileńszczyzny początku XX w., doświadczeniach wojennych i zagrożeniu komunizmem.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ az/ mal/
