Litwa obchodzi 30. rocznicę powstania ruchu narodowowyzwoleńczego Sajudis (Litewski Ruch na rzecz Przebudowy), który zapoczątkował przemiany ustrojowe w kraju i doprowadził do odzyskania przez kraj niepodległości.
W ramach obchodów poinformowano o rozpoczęciu w kraju działalności przez nowy ruch społeczny Forum Narodowe, który ma kontynuować pracę Sajudisu. Zadaniem Forum ma być m.in. walka o sprawiedliwe życie społeczne i przeciwdziałanie próbom federalizacji Unii Europejskiej.
„Mówimy wprost, chcemy uczciwej Litwy” - oświadczył w poniedziałek podczas uroczystości w Sejmie Vytautas Landsbergis, były przywódca Sajudisu i Litwy tuż po odzyskaniu przez nią niepodległości.
Landsbergis powiedział, że „część narodu już zasłużyła na lepsze życie, inni (...) mogą iść precz”. „Szkoda, że tak wielu z nas odchodzi tak daleko, odwracając się plecami od ojczyzny” - dodał.
Zaniepokojenie z powodu obecnej sytuacji w kraju wyrażali w Sejmie także inni przemawiający. „Dzisiaj powstaje kluczowe pytanie – będziemy czy nie będziemy mieć swojej Litwy, za którą walczyliśmy, za którą przelewano krew i umierano?” - mówił jeden z założycieli Sajudisu, filozof Vytautas Radżvilas.
Podczas niedzielnych obchodów rocznicy w Litewskiej Sali Akademii Nauk, gdzie przed 30 laty podjęto decyzję o założeniu Sajudisu, poinformowano, o rozpoczęciu działalności Forum Narodowego.
Forum Narodowe deklaruje działania na rzecz równości społecznej, gdyż, jak zaznaczono, „obecny poziom rozwarstwienia społecznego, jeden z największych w Unii Europejskiej, rozbija naród i stwarza doskonały grunt pod działania wrogich państw”. Priorytetem Forum ma być też obrona języka litewskiego i niedopuszczenie do uprawomocnienia się dwujęzyczności w kraju, a także pielęgnowanie pamięci historycznej.
Forum opowiada się za większą suwerennością Litwy w UE i zapowiada walkę z próbami federalizacji Wspólnoty.
Sajudis został założony 3 czerwca 1988 r. jako ruch społeczny z Landsbergisem na czele. Początkowo ruch popierał przebudowę systemu radzieckiego (pieriestrojkę), jednak wkrótce zaczął opowiadać się za niepodległością Litwy.
Sajudis odniósł spektakularne zwycięstwo w wyborach do Rady Najwyższej Litewskiej SRR (parlamentu) 24 lutego 1990 roku, zdobywając 101 ze 141 miejsc. Landsbergis został przewodniczącym Rady Najwyższej, a ta 11 marca ogłosiła Akt Przywrócenia Państwa Litewskiego, na mocy którego kraj związkowy odzyskał niepodległość.
W 1992 r. po zwycięstwie w wyborach Litewskiej Demokratycznej Partii Pracy (była partia komunistyczna) większość członków Sajudisu utworzyła partię Związek Ojczyzny z Landsbergisem na czele. Później przekształciła się ona w istniejącą do dziś konserwatywną partię Związek Ojczyzny – Litewscy Chrześcijańscy Demokraci.
Sajudis jako organizacja działa do dziś, ale popularność i wpływy utracił już w latach 90.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ akl/ mc/
