Konferencję „Po wieczne czasy”, poświęconą roli polskiego i węgierskiego Kościoła katolickiego w ratowaniu Żydów podczas II wojny światowej, zorganizowano w środę w Budapeszcie przy współudziale polskiej ambasady i Instytutu Polskiego.
Podczas konferencji w jezuickim ośrodku Dom Dialogu prof. Jan Żaryn mówił o roli Kościoła katolickiego w ratowaniu Żydów na polskich ziemiach okupowanych przez Niemców, a dyrektor węgierskiego Centrum Pamięci o Holokauście prof. Szabolcs Szita – o analogicznej roli Kościoła katolickiego na Węgrzech.
Wśród innych prelegentów wystąpi m.in. dyrektor Domu Dialogu Szabolcs Sajgo. Opowie on o jezuicie o. Jakabie Raile, który w czasie II wojny światowej kierował domem zakonnym jezuitów i stworzył w nim ośrodek pomocy dla ludności żydowskiej. Jezuici ukrywali 150 Żydów oraz inne prześladowane osoby.
„Ta konferencja wpisuje się w cały cykl wydarzeń, które chcemy poświęcić Polakom ratującym Żydów podczas II wojny światowej, upamiętniając w ten sposób ustanowiony przez prezydenta w tym roku, po raz pierwszy obchodzony 24 marca Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej” – podkreśliła w rozmowie z PAP dyrektor Instytutu Polskiego w Budapeszcie Joanna Urbańska.
„Chcemy pochylić głowy przed bohaterami, którzy w okresie Zagłady, w czasie, kiedy za najmniejszą pomoc Żydom – czy to podanie kromki chleba, czy kubka wody, nie mówiąc już o udzieleniu schronienia – płacono życiem swoim oraz swoich najbliższych, swoich sąsiadów, swoich rodzin. Nasz zamysł był taki, żeby przekazać piękny wzór do naśladowania, jak można w najgorszym, nieludzkim czasie okazać się człowiekiem miłosiernym” – zaznaczyła.
Podczas środowej konferencji wystąpi też węgierska pisarka Marianne Dobos, która zajmuje się od wielu lat zbieraniem relacji Żydów ocalonych z Holokaustu oraz ratujących ich osób. Swoimi wspomnieniami podzieli się też ocalony Sandor Goeroeg, który jako dziecko był ukrywany w klasztorze werbistów, oraz Tamas Prugberger, syn małżeństwa, które ocaliło przy pomocy zakonników zaprzyjaźnioną rodzinę żydowską.
„Nie mogliśmy nikogo sprowadzić z Polski ze względu na zaawansowany wiek tych osób. Z tej racji jako polskie świadectwo ocalonego przez Polaków Żyda zaprezentujemy film +Dotknięcie anioła+, który opowiada historię (ocalonego z Holokaustu) Henryka Schoenkera” – powiedziała Urbańska.
Instytut Polski otworzył w swojej siedzibie w Budapeszcie 13 marca wystawę "Z narażeniem życia - Polacy ratujący Żydów podczas Zagłady" i zaprezentował film "Azyl" w reżyserii Niki Caro. 18 marca otwarto zaś w Veszprem dwie wystawy: "Żegota: Rada Pomocy Żydom" oraz "Sławik i Antall - bohaterowie trzech narodów: polskiego, węgierskiego i żydowskiego". Ta druga opowiada o Henryku Sławiku i Jozsefie Antallu seniorze, którzy podczas II wojny światowej wspólnie uratowali co najmniej 5 tysięcy polskich Żydów.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ jo/ mc/
