Dzieci w Auschwitz. Fot. PAP/CAF
Program badaczy poświęcony dziecięcym ofiarom Holokaustu z Węgier uruchamiają twórcy oscarowego filmu „Syn Szawła” oraz Muzeum i Archiwum Żydów Węgierskich – poinformowano w poniedziałek na konferencji prasowej w Budapeszcie.
Historyk Zoltan Vagi powiedział, że celem programu „Dzieci Szawła” jest „nadanie twarzy” 100 tys. żydowskich dzieci z Węgier, które w czasie Holokaustu zostały zabite na Węgrzech lub w innych krajach Europy.
Powiedział, że według wstępnych szacunków naukowcy będą musieli przebadać 150 mln dokumentów znajdujących się w międzynarodowych instytucjach i archiwach. Są wśród nich m.in. listy transportowe zawierające tysiące nazwisk, różne dokumenty SS, rozkazy przemieszczenia osób, a także osobiste wspomnienia.
Jak podkreślił, dzieci w wieku do 12 lat nie miały szans na przeżycie w obozach koncentracyjnych, a wyselekcjonowane do pracy starsze – w wieku 13-18 lat – rozwożono do 400 różnych miejsc, od Estonii po Alzację. We wszystkich tych lokalizacjach trzeba będzie zatem odszukać oznakowane lub nieoznakowane mogiły węgierskich ofiar.
Jak dodał, plan przewiduje zidentyfikowanie jak najwięcej dziecięcych ofiar do 80. rocznicy Holokaustu na Węgrzech, czyli do 2024 r.
Dyrektorka Muzeum i Archiwum Żydów Węgierskich Zsuzsanna Toronyi podkreśliła, że pracownicy Muzeum są przygotowani do rozmów z zaawansowanymi wiekiem osobami, które przeżyły Holokaust, a będzie im w tym pomagał psycholog.
Reżyser filmu „Syn Szawła” Laszlo Nemes Jeles, który jest głównym patronem programu, powiedział, że film ma też swoje posłanie historyczno-społeczne, a unaocznia je wspomniany program, który może być pomostem między abstrakcją a historią.
Producent filmu Gabor Rajna powiedział, że pomysł programu zrodził się dwa lata temu, gdy jego twórcy zauważyli, że „Syn Szawła” zadziałał jak otwarty „zawór bezpieczeństwa”, wywołując w widzach własne wspomnienia o Holokauście.
Realizatorzy programu proszą wszystkich ocalałych z Holokaustu, którzy mają informacje o ofiarach dziecięcych, by wypełnili formularz dostępny na stronie Muzeum i przesłali go e-mailem.
Podczas II wojny światowej zginęło około 600 tys. węgierskich Żydów, z czego ponad połowa w Auschwitz.
Regent Miklos Horthy włączył Węgry do II wojny światowej po stronie Niemiec. Deportacje Żydów z Węgier do Auschwitz zaczęły się w maju 1944 r. Horthy wstrzymał je w lipcu 1944 roku. Jego próby przejścia na stronę aliantów zakończyły się jednak niepowodzeniem i jesienią owego roku został odsunięty od władzy przez Niemców, po czym deportacje zostały wznowione.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ akl/ mc/
