Złożeniem kwiatów pod pomnikiem bohaterów Polski i Węgier, Henryka Sławika i Jozsefa Antalla seniora, uczcili w środę przedstawiciele Polski i Węgier 80. rocznicę otwarcia granic dla polskich uchodźców przez władze węgierskie po zaatakowaniu Polski przez ZSRS.
Uroczystość pod pomnikiem przedstawiającym Sławika i Antalla rozmawiających przy stoliku rozpoczęła się od odegrania hymnów obu państw, po czym złożono wieńce m.in. w imieniu ambasady RP, władz Budapesztu, polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, samorządu polskiego w Budapeszcie oraz organizacji polonijnych.
84. rocznica sowieckiej napaści na Polskę
Ambasador Jerzy Snopek zapowiedział, że środowa uroczystość da początek nowej inicjatywie polskiej ambasady i pod tym pomnikiem 18 września co roku będzie upamiętniany dzień 1939 r., kiedy to nazajutrz po sowieckiej inwazji na Polskę Węgry otworzyły granicę przed polskimi uchodźcami.
„Dzięki temu nadzwyczajnemu w tamtych okolicznościach gestowi w krótkim czasie ponad 100 tys. uchodźców cywilnych i wojskowych znalazło schronienie na węgierskiej ziemi” – zaznaczył Snopek, podkreślając, że taka postawa wiązała się z ogromnym ryzykiem, bo Polska i Węgry znajdowały się wówczas w przeciwnym obozach. „Tym większa jest wartość tej wspaniałej gościny, która spotkała wtedy polskich uchodźców na Węgrzech” - podkreślił.
125 lat temu urodził się Henryk Sławik, który uratował życie 30 tys. osób
Współpracę Sławika i Antalla Snopek nazwał poruszająco pięknym i tragicznym symbolem wiecznej polsko-węgierskiej przyjaźni i solidarności. „Szczególnie dla Antalla ta współpraca była niebezpieczna, bo był wysokim rangą urzędnikiem w strukturach państwa sojuszniczego Niemiec. Dlatego kiedy hitlerowcy wykryli ich działalność, oskarżenia skierowali przede wszystkim przeciw Antallowi.
"Wystarczyłoby, żeby Sławik zdradził swego towarzysza, aby uratować swoje życie, ale tego nie uczynił” – podkreślił ambasador.
Inicjatywę polskiej ambasady poparł wiceburmistrz Budapesztu Gabor Bagdy, który zaznaczył, że dzięki współpracy Sławika i Antalla uratowano życie ponad 30 tys. polskich uchodźców, w tym 5 tys. polskich Żydów, wystawiając im fałszywe paszporty lub inne dokumenty.
Bagdy podkreślił, że solidarność między dwoma narodami jest wzajemna i opiera się na głębokiej więzi wynikającej ze wspólnych korzeni historycznych i wspólnych wartości. „Oba nasze narody kochają wolność i toczą patriotyczne walki o przetrwanie” – zaznaczył, wspominając m.in. o udziale Polaków w rewolucji węgierskiej 1848-49 r. oraz o polskiej pomocy podczas rewolucji węgierskiej 1956 r .
Ambasador Bagdy podkreślił, że solidarność między dwoma narodami jest wzajemna i opiera się na głębokiej więzi wynikającej ze wspólnych korzeni historycznych i wspólnych wartości. „Oba nasze narody kochają wolność i toczą patriotyczne walki o przetrwanie” – zaznaczył, wspominając m.in. o udziale Polaków w rewolucji węgierskiej 1848-49 r. oraz o polskiej pomocy podczas rewolucji węgierskiej 1956 r .
Antall jesienią 1939 r. został pełnomocnikiem rządu Królestwa Węgier ds. uchodźców wojennych. Sławik natomiast to jeden z ponad 100 tys. polskich uchodźców wojennych, których przyjęły Węgry. Był prezesem Komitetu Obywatelskiego do spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami na Węgrzech. Zginął w niemieckim obozie Mauthausen-Gusen w 1944 r.
W środowych uroczystościach wzięła udział m.in. wicedyrektor departamentu narodowego dziedzictwa kulturowego za granicą polskiego resortu kultury i dziedzictwa Jolanta Miśkowiec, dyrektorka Instytutu Polskiego w Budapeszcie Joanna Urbańska, szefowe Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. Józefa Bema i Stowarzyszenia Katolików Polskich na Węgrzech pw. św. Wojciecha, Korinna Wesolowski i Monika Molnar.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ kar/
